In vitro fertilization – legal theory and moral considerations on the phenomenon

Niepłodność stanowi coraz większy problem globalny. Szacuje się, że na świecie choroba ta dotyka ok. 10 - 18% partnerów w wieku rozrodczym. Dla wielu z nich jedyną szansę na wyleczenie stanowią metody wspomaganego rozrodu. Akty prawa międzynarodowego pozostawiają szeroki margines dowolności legislacyjnej państwom członkowskim organizacji międzynarodowych, dlatego rozwiązania prawne dotyczące technik wspomaganej prokreacji przyjęte w różnych krajach świata, są rozmaite. W Polsce aż do 2015 r., nie było aktu prawnego kompleksowo odnoszącego się do metod wspomaganego rozrodu, w tym do sposobu postępowania z embrionami ludzkimi. Wobec braku regulacji prawnych w tym zakresie, polskie kliniki leczenia niepłodności ustalały własne, często niezgodne z prawem zasady świadczenia usług reprodukcyjnych a prawnicy próbowali wyinterpretować z istniejących przepisów prawa normy mogące mieć zastosowanie do zarodków in vitro. Wejście w życie Ustawy o leczeniu niepłodności, tylko częściowo rozwiązało problemy prawne związane ze statusem embrionu ludzkiego. Jego podmiotowość prawna wciąż budzi wątpliwości, szczególnie na gruncie prawa cywilnego. Problem statusu zarodka w polskim prawie jest ściśle związany z pytaniem o początek istnienia człowieka. Każdy definiuje człowieczeństwo inaczej, jednak można wyodrębnić podstawowe grupy poglądów na ten temat. Opinia dotycząca początków istnienia człowieka ma wpływ na ocenę moralną metody in vitro. W polskim dyskursie publicznym występuje wyraźny podział na zdecydowanych zwolenników i przeciwników tej techniki. Kategoryczny sprzeciw wobec zapłodnienia pozaustrojowego wyraża Kościół Katolicki a jego poglądy są zbieżne ze znaczną częścią krytycznych wobec metody in vitro argumentów. Nawet jednak wśród entuzjastów zapłodnienia pozaustrojowego, niepokój może budzić ciągły postęp medycyny reprodukcyjnej i jej dążenie do udoskonalania człowieka.

Increasing infertility is a huge global problem. It has been estimated that in the world 10 – 18 per cent of partners in the reproductive age require treatment, while for many of them, assisted reproduction is the only effective method. The acts of international law leave a wide margin of legislative discretion for member states of international organizations, so legal solutions for the assisted procreation techniques adopted in different countries of the world are diverse. In Poland up to 2015, there was no legal act relating to the methods of assisted reproduction, including the way human embryos should be treated. By default of legal regulations in this range, Polish infertility clinics established their own, often illegal rules in the field of the reproductive medicine services and lawyers attempted to interpret norms that could be applied to the in vitro embryos from existing regulations. The entry into force of the Infertility Treatment Act only partly solved legal problems related to the status of human embryo. Its legal subjectivity is still open to doubt, especially on the ground of civil law. The problem of the embryo status in Polish law is closely related to a question of the beginning of human existence. Each defines the humanity differently, but it is possible to isolate basic groups of views in this range. The opinion about origins of the human existence affects a moral evaluation of the in vitro method. In the Polish public discourse there is a clear division into strong - minded supporters and opponents of this technique. Categorical opposition to the in vitro fertilization is expressed by the Catholic Church and its views are coincident with chunk of the critical arguments about the in vitro. Even among the enthusiasts of the extracorporeal fertilization, concern can be caused by continuous progress of the reproductive medicine and its push to human perfection.