The policy of the Russian Federation towards the Moldovan-Transnistrian conflict between 1991 and 2008 in the light of realist theory

Konflikt mołdawsko-naddniestrzański to jeden z najdłuższych nadal trwających konfliktów na terenie Europy. Pomimo, że dotyczy jedynie terytorium Mołdawii, nie jest wyłącznie konfliktem wewnętrznym. Od wczesnych lat 90. w regionie zaangażowanych jest kilka podmiotów, w tym także Rosja. Tereny Naddniestrza i Mołdawii, z perspektywy Moskwy, leżą w granicach rosyjskiej strefy wpływów, zatem uprawnione jest podejmowanie tam działań w celu ochrony swoich interesów. Rosja od początku stara się rozgrywać konflikt na swoją korzyść, podejmując inicjatywy na rzecz jego zakończenia bądź podsycenia. Istotna w tym kontekście jest analiza polityki prowadzonej przez dwóch prezydentów - Borysa Jelcyna (1991-1999) i Władimira Putina (2000-2008), którzy odmiennie podchodzili do kwestii Naddniestrza i Mołdawii, pomimo wspólnych celów. W czasach rządów Jelcyna widoczna jest chęć Rosji do kooperacji z pozostałymi podmiotami zaangażowanymi w regionie (OBWE, Ukraina), natomiast prezydentura Putina położyła kres współpracy, kładąc nacisk na realizację wyłącznie rosyjskich interesów. Dla zrozumienia różnicy dynamiki stosunków regionalnych kluczowa jest analiza negocjacji i treści dwóch dokumentów - Memorandum Moskiewskiego oraz Memorandum Kozaka. Były to inicjatywy podjęte kolejno w roku 1997 i 2003, które miały prowadzić do wznowienia współpracy mołdawsko-naddniestrzańskiej i zakończenia konfliktu. Sukcesem zakończyły się jednak tylko negocjacje nad pierwszym dokumentem, a fiasko drugiego w dużym stopniu przyczyniło się do stanu dzisiejszego, w którym od lat niemożliwe jest rozwiązanie konfliktu. Nie mniej istotna jest także ukraińska idea formatu "5+2", która zakładała powrót do kooperacji między głównymi zainteresowanymi graczami. Z początku chłodno przyjęta przez Rosję, jako ingerencja w jej strefie wpływów, aktualnie jest najbardziej obiecującym forum rozmów między skonfliktowanymi stronami. Ważnym aspektem jest również współpraca gospodarcza w regionie, która jest jednym z narzędzi wykorzystywanych przez Rosję. W latach prezydentury Jelcyna nakłaniano Mołdawię i Naddniestrze do współpracy. Zmiana prezydenta wywołała zmianę w wykorzystaniu narzędzi gospodarczych. Zaczęto wówczas uzależniać ekonomicznie Naddniestrze i pośrednio także Mołdawię, wzmacniając rosyjską obecność w regionie i podkreślając jej rolę w procesie ewentualnego rozwiązania konfliktu.

The conflict between Moldova and Transnistria is one of the longest conflicts still ongoing in Europe. Although it affects only Moldovan territory, it is not exclusively an internal conflict. Since the early 1990s, several actors have been involved in the region, including Russia. The territories of Transnistria and Moldova, from Moscow's perspective, lie within Russia's sphere of influence, so it is legitimate to act there to protect its interests. From the outset, Russia has been trying to play the conflict to its advantage, taking initiatives to either terminate or escalate the conflict. In this context, it is important to analyse the policies pursued by the two presidents, Boris Yeltsin (1991-1999) and Vladimir Putin (2000-2008), who had different approaches to the Transdniestria and Moldova issues despite sharing common goals. During Yeltsin's presidency, Russia's willingness to cooperate with other actors involved in the region (OSCE, Ukraine) became apparent, whereas Putin's presidency put an end to cooperation, emphasising the pursuit of exclusively Russian interests. To understand the difference in the dynamics of regional relations, it is crucial to analyse the negotiations and the content of two documents - the Moscow Memorandum and the Kozak Memorandum. These were initiatives launched in 1997 and 2003, respectively, which were supposed to lead to the resumption of Moldovan-Nadnistrian cooperation and the end of the conflict. However, only the negotiations on the first document were successful, and the failure of the second has largely contributed to the present state of affairs, in which a solution to the conflict has been impossible for years. No less important is also the Ukrainian idea of the '5+2' format, which assumed a return to cooperation between the main players involved. Initially accepted with aversion by Russia as interference in its sphere of influence, it is currently the most promising forum for talks between the conflicted parties. An important aspect is also economic cooperation in the region, which is one of the tools used by Russia. During Yeltsin's presidency, Moldova and Transnistria were urged to cooperate. The change of president brought about a change in the use of economic tools. The economic dependence of Transnistria and, indirectly, of Moldova began, strengthening the Russian presence in the region.