Dzieła Roalda Dahla w Polskim Przekładzie: Przegląd Strategii Translatorskich w Ujęciu Diachronicznym

Praca skupia się na strategiach stosowanych w polskich tłumaczeniach dzieł Roalda Dahla, w celu identyfikacji podobieństw i różnic w strategiach tłumaczy oraz zaobserwowania, jak zmieniały się one z czasem. Pierwsze dwa rozdziały koncentrują się na praktyce przekładu literackiego, ze szczególnym uwzględnieniem wyjątkowego statusu literatury dziecięcej w tej dziedzinie. Ponadto, omawiane są normy obowiązujące w przekładzie literatury dziecięcej, zarówno przeszłe, jak i obecne, włączając w to stosowanie strategii wyobcowania, udomowienia oraz dominujących strategii w tłumaczeniach nazw własnych, odniesień intertekstualnych i kulturowych. Dodatkowo, przedstawione zostają życie i osiągnięcia Roalda Dahla jako pisarza literatury dziecięcej. Analizie poddane zostają strategie stosowane w przekładach nazw własnych, odniesień intertekstualnych i kulturowych na język polski, a także potencjalne tendencje do zmiany przekazu poszczególnych dzieł, oraz identyfikowania podobieństw i różnic między danymi tłumaczeniami w celu obserwacji zmieniających się trendów w polskim przekładzie dzieł Dahla. Wnioski ukazują wyraźną zmianę norm dotyczących tłumaczenia nazw własnych z wyobcowania na udomowienie. W przypadku tłumaczenia odniesień intertekstualnych i kulturowych nie zidentyfikowano jednoznacznych, zależnych od czasu strategii, jednakże można argumentować, że również nastąpiła pewna zmiana w dominujących strategiach, na korzyść strategii wyobcowania. Zaobserwowano kilka pojedynczych przypadków zmian słów i przekazu Dahla, ale nie były one wyrazem dominującej tendencji, a raczej wynikały z indywidualnych wyborów tłumaczy.

This thesis focuses on the strategies employed in Polish translations of Roald Dahl’s works, aiming to identify similarities and differences in the translators’ approaches and to observe how these strategies have changed over time. The first two chapters concentrate on the practice of literary translation, with an emphasis on the special status of children’s literature in this field. Additionally, the discussion focuses on past and current norms in children’s literature translation, including the use of foreignization, domestication, as well as dominating strategies used in the translation of proper names, intertextual references, and cultural markers. Furthermore, a brief overview of Roald Dahl’s life and achievements as a children’s literature writer is provided. The analysis is chiefly concerned with the strategies employed in the renditions of proper names, intertextual references, and cultural markers into Polish, and looking into potential tendencies to alter his words or messages, and with finding the similarities and differences between them in order to observe the changing trends in the Polish translation of Dahl’s works. The conclusions reveal a clear shift in the norms regarding translation of proper names from domestication to foreignization. In the case of translation of intertextual references and cultural markers, no clear time-dependent strategies were identified, although a slight shift from domestication to foreignization tendencies can be argued. Finally, few isolated examples of altering Dahl's words and messages were observed, but they were not indicative of a prevailing tendency, representing instead individual translators’ choices.