Fish in Russian language and culture

Niniejsza praca jest próbą rekonstrukcji obrazu ryby w rosyjskim języku i kulturze. Wstęp teoretyczny, obejmujący historię zagadnienia językowego obrazu świata (JOS) na gruncie niemieckim i amerykańskim, oraz charakterystykę badań tzw. lubelskiej szkoły lingwistyki kulturowej (na czele z Jerzym Bartmińskim) oraz tzw. Moskiewskiej Szkoły Etnolingwistycznej (na czele z Nikitą Iljiczem Tołstojem), stanowi punkt wyjścia do analizy materiału językowego. Poddane jej zostały wyróżnione przez Renatę Grzegorczykową takie elementy obrazu świata, jak etymologia, definicje słownikowe, derywaty słowotwórcze, cechy słownictwa, własności gramatyczne i związki frazeologiczne. Wybrane frazeologizmy zostały przedstawione w postaci trzech grup z następującymi dominantami docelowymi: człowiek, pożywienie, wartość. Większość z nich stanowi metaforę ryby jako człowieka. Praca została wzbogacona o materiał kulturoznawczy, obejmujący charakterystykę potraw rybnych, rybę jako bohatera literackiego (złota rybka i szczupak) oraz symbolikę ryby w folklorze. Zebrany materiał świadczy o wieloznaczności ryby, która dla rodzimego użytkownika języka rosyjskiego jest nie tylko zwierzęciem, składnikiem potraw, rodzajem trofeum zdobywanego w czasie połowu na wędkę czy towarem handlowym, ale także posiada „ludzkie” cechy.

This paper is an attempt to reconstruct the picture of fish in Russian language and culture. Theory covers the history of picture (view) of the world on the basis of German and American, and the characteristics of the research of so-called Lublin school of cultural linguistics and so-called Moscow school of ethno-linguistic. It is the starting point for the analysis of linguistic material. The analysis includes such elements picture of the world (according to Renata Grzegorczykowa), as etymology, dictionary definitions, formative derivatives, features vocabulary, grammatical properties and set phrases. Selected set phrases are presented as three groups with the following dominant targets: human, food, value. Most of them are fish as a metaphor of human. The paper has been enriched with cultural material: characteristics of fish dishes, fish as a literary hero (goldfish and pike) and fish symbolism in folklore. For a native speaker of Russian fish is not only an animal, type of food, a trophy or the commercial goods, but also has a "human" quality.