Autobiographical memory. The Case of Marek Edelman

Przedmiotem mojej pracy jest zestawienie i analiza narracji Marka Edelmana na temat przebiegu powstania w getcie warszawskim oraz jego światopoglądu, na który składają się wybrane przeze mnie istotne zagadnienia w kontekście mechanizmów funkcjonowania pamięci autobiograficznej. Podczas okupacji niemieckiej Marek Edelman był aktywnie zaangażowany w działalność żydowskiego podziemia w getcie warszawskim. Współredagował nielegalną żydowską prasę, był członkiem zarządu Bundu i Żydowskiej Organizacji Bojowej. Podczas powstania w getcie warszawskim w 1943 r. pełnił funkcję zastępcy komendanta głównego ŻOB, Mordechaja Anielewicza i dowodził powstańcami na terenie tzw. szopu szczotkarzy, a następnie walczył wraz nimi w getcie centralnym. 10 maja 1943 r., wraz z grupą żydowskich powstańców wyszedł z kanałów poza terenem getta, skąd zostali przewiezieni poza Warszawę. Po powstaniu w getcie ukrywał się wraz z przyjaciółmi w stolicy, gdzie zastało ich powstanie warszawskie, w którym wzięli udział jako grupa ŻOB podporządkowana Armii Ludowej. Po wojnie zamieszkał w Łodzi, gdzie ukończył studia na Akademii Medycznej i pracował jako kardiolog. Aktywnie działał na rzecz opozycji demokratycznej, współpracował z „Solidarnością”. W latach 90. Był zaangażowany w sprawy wojny domowej w krajach byłej Jugosławii. Opisując Zagładę odnosił się do wielu istotnych kwestii. Zestawiając jego wypowiedzi można poznać szczegóły jego poglądów, które zostały zebrane w poszczególnych podrozdziałach: Bóg, Kościół Katolicki, Dobro i zło, Miłość – erotyzm – seksualność, Życie i śmierć, Antysemityzm, Żydzi i Izrael, Holocaust –„Jaki to ma sens pamiętać” oraz Niemcy i nazizm – pojednanie. Pamięć autobiograficzna, która odpowiada za przechowywanie i wydobywanie wydarzeń z przeszłości jest specyficznym rodzajem pamięci. Informacje, które za jej pomocą są magazynowane ulegają selekcji – zarówno na początku przy ich zapisywaniu, jak i przy ich kształtowaniu i przypominaniu. W miarę upływu czasu do przechowywanych danych dochodzą kolejne informacje pochodzące z nowych doświadczeń, co składa się na światopogląd danej osoby. Formowanie się światopoglądu jest więc nieustannym procesem, w którego trakcie niejednokrotnie zmianie ulega postrzeganie wydarzeń z przeszłości, na które wpływ ma wiele rozmaitych czynników. Ważną cechą działania pamięci autobiograficznej jest zwłaszcza jej wybiórczość, której zrozumienie jest bardzo ważne dla wyjaśnienia mechanizmów działania pamięci oraz pełnionej przez nią funkcji.

The subject of my work is comparison and analysis of Marek Edelman’s narrative about the Warsaw Ghetto Uprising and his outlook which included, selected by me, important issues, in the context of mechanisms of autobiographical memory. During the German occupation Marek Edelman was actively involved in the activities of the Jewish underground in the Warsaw ghetto. He co-edited illegal Jewish press, was a board member of the Bund and the Jewish Fighting Organization. During the Warsaw Ghetto Uprising in 1943 he was deputy of chief of the Jewish Fighting Organization, Mordechai Anielewicz and commanded big group of insurgents. 10th may, 1943 together with a group of Jewish rebels walked out of the channels outside the ghetto, from where they were taken out of Warsaw. After the Warsaw ghetto uprising with his friends he was hidden in the capital and they took part in the Warsaw Uprising as a group of Jewish Fighting Organization, subordinate to the People's Army. After the war he settled in Lodz, where he graduated the Academy of Medicine and worked as a cardiologist. He took active part in the democratic opposition and cooperated with "Solidarity". In the 90s, he was involved in the affairs of civil war in the former Yugoslavia. Describing the Holocaust he was referring to many important issues. Comparing his statements we can get to know the details of his views, which have been collected in these sections: the God, the Catholic Church, Good and evil, Love - erotic - sexuality, Life and death, Anti-Semitism, Jews and Israel, the Holocaust - "Why is it worth remember" and Germany and Nazism - reconciliation. Autobiographical memory, which is responsible for storing and extracting events of the past, is a specific type of memory. Information that is stored undergoes selection – both: initially when they are first recorded, and at the shaping and recalling. As time passes, there are next informations and experiences, what constitutes a person's worldview. The formation of worldview is therefore a constant process, during which often is altered perception of the events of the past. And that is affected by many different factors. It is worth stressing that important feature of autobiographical memory is its selectivity. Understanding of it is very important to elucidate the mechanisms of memory and functions performed by it.