Absurd i paradoks przedstawiania rzeczywistości w dziełach Franza Kafki

Absurdity and paradox as means of depicting reality in the works of Franz Kafka

StreszczeniePrezentowana praca zajmuje się problemem absurdalnej i paradoksalnej rzeczywistości przedstawionej w dziełach Franza Kafki. Analizie poddane zostały opowiadanie Przemiana oraz powieści Proces i Zamek.Pierwsza część pracy skupia się na życiu Franza Kafki i jego wpływie na atmosferę przedstawianych dzieł. W pracy omówiony został przede wszystkim okres studiów i praktyki pisarza w zakresie zawodu prawniczego, bowiem w sposób najbardziej intensywny wpłynął on na tematykę dzieł.Drugi rozdział poświęcony jest absurdalnej i paradoksalnej rzeczywistości w opowiadaniu Przemiana. Przedstawione są groteskowe i nieracjonalne zdarzenia, które towarzyszą głównemu bohaterowi w poszukiwaniu jego tożsamości. Waha się on pomiędzy pozostaniem przy ludzkiej naturze a przyjęciem natury zwierzęcej. Bohater poznaje pozytywne i negatywne aspekty ludzkiego i zwierzęcego wcielenia. Po zdobyciu takiego doświadczenia, będąc przemienionym w robaka, dąży do śmierci i ostatecznie umiera. Fakt ten można uznać za paradoksalny, ponieważ nie uważa on ludzkiego życia za coś pozytywnego i zaniechał on poszukiwania drogi powrotu do ludzkiej postaci.Trzeci rozdział skupia się na powieści Proces. Główną myślą tej części są rozważania na temat istoty relacji pomiędzy jednostką a władzą. Jako paradoksalny przedstawiony został fakt, iż system stworzony do ochrony i pomocy jednostce tak na prawdę tego nie czyni. Stara się bowiem wykonywać jedynie takie działania, które potwierdzą zasadność istnienia tego systemu. Istnieje on wyłącznie dla samego siebie. Ochrona jednostki jest w tym układzie tylko skutkiem pobocznym. Pomoc jednostce realizowana jest w przypadku, gdy nie szkodzi to funkcjonowaniu samego systemu. Jeśli jednak człowiek staje się wobec systemu elementem zagrażającym, jest wówczas bezwzględnie eliminowany. Paradoksalny jest tu fakt, iż to właśnie człowiek stworzył i rozwinął tą potężną konstrukcję. W trzecim rozdziale opisane są również paradoksalne i absurdalne sytuacje opisujące funkcjonowanie irracjonalnego systemu biurokratycznego. Kafka stara się tu naświetlić błędy, braki i sprzeczności w funkcjonowaniu biurokratycznego aparatu władzy. Władza pod tym względem wskazuje na pewien paradoks. Zamiast usunąć owe błędy, braki i sprzeczności, usuwa z pola swego działania ten element, który te nieprawidłowości naświetla, czyli jednostkę. Paradoksalnie właśnie człowiek jest tym trybem systemu, który do niego nie pasuje i przeszkadza mu w działaniu.W czwartym rozdziale omawia się powieść Zamek. Dzieło kontynuuje tematy, poruszane w powieści Proces. W Zamku opisana jest bezskuteczna walka głównego bohatera o uznanie jego zawodowej i społecznej egzystencji przez tytułowy zamek i jego tajemniczych niedostępnych kanclerzy.W piątym rozdziale przedstawione zostają wyniki rozważań w powiązaniu paradoksem i absurdem omawianych dzieł.

SummaryThe presented work deals with the problem of the absurd and paradoxical reality presented in the works of Franz Kafka. The analysis covers the story The Metamorphosis and the novels The Trial and The Castle.The first part of the work focuses on the life of Franz Kafka and its impact on the ambience of submitted works. The work primarily discusses the period of his studies and practice in the legal profession, as this time most intensively affected the subject of the writer's work.The second chapter is devoted to the absurd and paradoxical reality in the story The Metamorphosis. Presented are grotesque and irrational events that accompany the main character in search of his identity. He hesitates whether to remain in agreement with human nature or adopt the one of an animal’s. The character learns both the positive and negative aspects of human and animal being. After gaining the experience of being transformed into a worm, he seeks death and eventually dies. This fact can be considered paradoxical, because he does not consider human life as something positive and gives up trying to find the way back to humanity.The third chapter focuses on the novel The Trial. The main thought of this part is to consider the nature of the relationship between the individual and government. As a paradox presented is the fact that the system designed to protect and assist the individual in fact does not. It tries to perform only those actions that confirm its legitimacy. It exists only for itself. Protection of the individual in the system is only a secondary effect. Support of the individual occurs only when it is not detrimental to the functioning of the system itself. However, if the individual becomes a threat to the system it is then absolutely eliminated. The paradox here is the fact that man created and developed this powerful design. The third chapter describes paradoxical and absurd situations describing the operation of the irrational bureaucratic system. Kafka tries here to highlight errors, omissions and contradictions in the operation of the bureaucratic apparatus of power. Authority in this respect points to a paradox. Rather than removing these errors, omissions and contradictions, removed from the field of its operation is the element that sheds light on these irregularities, which is the individual. Paradoxically, man is the mode of the system which does not fit him nor does it bother him in action.The fourth chapter discusses the novel The Castle. The work continues the matters covered in the novel The Trial. The novel The Castle presents the main character’s futile struggle for recognition of his professional and social existence by using the title castle with its mysteriously inaccessible chancellors.

ZusammenfassungDie präsentierte Arbeit erörtert das Problem der absurden und paradoxen Wirklichkeit in den Werken von Franz Kafka. Einer Analyse unterworfen wurden: die Erzählung Die Verwandlung und die Romane Der Prozess sowie Das Schloss. Der erste Teil der Arbeit konzentriert sich auf Kafkas Leben und seinen Einfluss auf die literarische Atmosphäre in den Werken. Von besonderer Bedeutung ist hier die Stadt Prag. Es handelt sich dabei um die Umgebung, die Franz Kafka in den Jahren seines Universitätsstudiums und der Gerichtspraxis kennenlernte und die an der Thematik sowie am von seiner Prosa entscheidenden Anteil hat. Mit dem subjektiv-autobiographischen Stoffbereich sind nämlich die Wahl der Helden, die Konstruktion der Handlung, die Konfliktsituationen der Handlung und endlich die Eigenart der Figuren verbunden. Das zweite Kapitel ist der Besprechung der absurden und paradoxen Wirklichkeit in der Erzählung Die Verwandlung gewidmet. Dargestellt werden groteske und irrationale Elemente, die den Haupthelden bei der Suche nach der Identität begleiten. Es handelt sich hierbei um Unentschlossenheit und Schwanken zwischen der Menschen- und Tiernatur. Der Hauptheld lernt nämlich negative und positive Aspekte der menschlichen und tierischen Natur kennen. Reich an Erfahrungen, die er als ein Käfer gemacht hat, strebt er danach, ein Ungeziefer zu sein, was als paradox qualifiziert werden kann. Das menschliche Leben gefällt ihm nicht und er verzichtet darauf, ein Mensch zu sein. Das dritte Kapitel befasst sich mit dem Roman Der Prozess. Den Kern gestalten hier die Überlegungen zum Wesen der Beziehung eines Individuums einer übergeordneten Gewalt gegenüber. Als paradox kann hierbei die Tatsache angeführt werden, dass dieses System konzipiert und geschaffen worden ist, um die Menschen zu schützen und um ihnen zu helfen. Es erfüllt jedoch diese Hauptaufgaben nicht. Dieses sich kontinuierlich entwickelndes Gebilde existiert lediglich für sich selbst und braucht seine Existenz ständig zu bestätigen. Der Schutz eines Individuums ist in diesem System lediglich eine seiner Nebenwirkungen. Der Mensch ist nur in solchen Momenten in Schutz genommen, wenn es das System bei seinem Funktionieren nicht bedroht. In anderen Fällen wird er aus dem Weg geräumt. Paradox hierbei ist der Umstand, dass eben der Mensch dieses Gebilde geschaffen und entwickelt hat. In dem dritten Kapitel werden auch paradoxe und absurde Situationen, die das Funktionieren eines irrationalen bürokratischen Mechanismus gewährleisten, beschrieben. Kafka veranschaulicht hier die Fehler, Lücken und Irrtümer in dem Funktionieren des bürokratischen Gewaltapparates. Dieses System ist auch paradox. Statt diese Fehler, Lücken und Irrtümer zu entfernen, versucht es das Individuum aus dem Weg zu räumen. Der einzelne Mensch ist ein Teilchen, das zu diesem System nicht passt. In dem vierten Kapitel wird der Roman Das Schloss besprochen. Das Werk bildet die Fortsetzung der Themen, die Der Prozess schildert. Das Schloss beschreibt den wirkungslosen Kampf eines Landvermessers K. um Anerkennung seiner beruflichen und sozialen Existenz durch ein unerreichbares Schloss und dessen geheimnisvolle Vertreter. In dem fünften Kapitel werden Feststellungen, die im Zusammenhang mit den paradoxen und absurden Situationen in den analysierten Werken auftreten, präsentiert. Als Hauptmotiv fungieren hierbei die Überlegungen, welche Rolle diese Elemente erfüllen, was der Verfasser durch die Anwendung von diesen Figuren erreichen will und welche Bedeutung sie in den einzelnen analysierten Werken haben.