Poles’ memory of Auschwitz : nationalist and cosmopolitan

Niniejszy artykuł przedstawia historyczny zarys rozwoju i współczesny społeczny opis polskiej pamięci o byłym obozie Auschwitz, skupiając się na jej dwóch rodzajach - pamięci nacjonalistycznej i pamięci kosmopolitycznej. "Pamięć nacjonalistyczna" o Auschwitz rozumiana jest jako akcentująca cierpienie i śmierć Polaków, tj. osób narodowości polskiej, w obozie. Jej podstawową ramę stanowi Ustawa z dnia 2 lipca 1947 r. o upamiętnieniu męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów w Oświęcimiu, akt prawny obowiązujący do dziś. "Pamięć kosmopolityczna" o Auschwitz rozumiana jest w nawiązaniu do teorii kosmopolitycznej pamięci o Holokauście, jaką rozwinęli dwaj socjolodzy, Daniel Levy i Natan Sznaider. Ten rodzaj pamięci skupia się na zagładzie Żydów w obozie. Artykuł przedstawia najpierw fakty i wydarzenia z dziejów obozu oraz okresu powojennego, które przyczyniły się do powstania i rozwinięcia się polskiej pamięci nacjonalistycznej o "Oświęcimiu" oraz pojawienia się w Polsce i rozwinięcia się pamięci kosmopolitycznej o Auschwitz. Przedstawione zostają również najważniejsze obiekty jednej i drugiej pamięci w wymiarze kulturowym. Następnie, w oparciu o dane z ogólnopolskich badań sondażowych, pamięci nacjonalistyczna i kosmopolityczna pokazane zostają zarówno jako przeciwstawiane sobie, jak i współistniejące ze sobą. Artykuł kończy się wnioskiem, iż dwie analizowane pamięci rozpatrywane na poziomie kulturowym mają, jedna i druga, liczne reprezentacje, a na poziomie świadomości społecznej nie są w istocie przeciwstawne, ale współistniejące, współtworząc współczesną wieloraką polską narodową pamięć zbiorową o Auschwitz

This article presents a chronological outline of development and a contemporary social description of the Polish memory of the former Auschwitz camp, focuing on two types of it - nationalist memory and cosmopolitan memory. "The nationalist memory" of Auschwitz is understood as emphasizing the suffering and death of Poles, that is, people of Polish ethnicity, in the camp. Its basic framework is the Act of 2 July 1947 on the commemoration of martyrdom of the Polish Nation and other Nations in Oświęcim, the act of law valid until now. “The cosmopolitan memory” of Auschwitz is understood in relation to the theory of cosmopolitan Holocaust memory developed by the sociologists Daniel Levy and Natan Sznaider. This type of memory concentrates on the annihilation of Jews in the camp. The article begins with a presentation of facts and events from the history of the camp and the post-war period which contributed to the establishment and development of the Polish nationalist memory of "Oświęcim" as well as the emergence and development of cosmopolitan memory of Auschwitz in Poland. The most important cultural objects of the former and the latter memory are also presented. Then, based upon data from the nationwide surveys, the nationalist and cosmopolitan memories are shown both as contradictory to each other and coexisting with each other. The article ends with the conclusion that both analysed memories considered at the cultural level have numerous representations, and at the social awareness level they are not in fact contradictory but coexisting, co-creating the diverse Polish collective national memory about Auschwitz.