Finansowanie ochrony zdrowia w Afryce Subsaharyjskiej: dążenie do powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego

Wstęp: Finansowanie zdrowia jest podstawą funkcjonowania systemów ochrony zdrowia i odgrywa kluczową rolę na drodze do powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego (universal health coverage). Kraje Afryki Subsaharyjskiej doświadczają zubożających skutków bezpośrednich wydatków gospodarstw domowych na zdrowie oraz borykają się z trudnościami w osiągnięciu powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego.Cel: Praca miała na celu zbadanie trendów, schematów i podobieństw w finansowaniu ochrony zdrowia i powszechnym zabezpieczeniu zdrowotnym pomiędzy krajami Afryki Subsaharyjskiej.Materiały i metody: Badaniem objęto 48 krajów Afryki Subsaharyjskiej. Dane dotyczące wydatków na zdrowie zostały pobrane z bazy WHO Global Health Expenditure Database za lata 2000-2019, natomiast dane na temat powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego zostały pobrane z Banku Światowego i baz danych WHO. Dane te zostały zbadane za pomocą hierarchicznej analizy skupień, aby ujawnić podobieństwa i różnice w finansowaniu ochrony zdrowia i powszechnym zabezpieczeniu zdrowotny pomiędzy krajami. Ponadto zastosowano analizę regresji liniowej w celu poszukiwania statystycznie istotnych trendów w wydatkach na opiekę zdrowotną na przestrzeni lat. Wyniki: Zidentyfikowano siedem grup (klastrów) krajów na podstawie różnic i podobieństw w wydatkach na zdrowie i wskaźnikach powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego. W klastrach można zaobserwować zróżnicowanie trendów wydatków na ochronę zdrowia. Niemniej jednak, patrząc na wszystkie kraje Afryki Subsaharyjskiej łącznie, statystycznie istotny wzrost na przestrzeni lat zaobserwowano zarówno w wydatkach na zdrowie per capita, jak i jako % PKB oraz w udziale wydatków na zdrowie ze środków zagranicznych. Jednocześnie zmniejszył się udział wydatków zdrowotnych w całkowitych wydatkach publicznych, natomiast nie odnotowano istotnego trendu w udziale wydatków publicznych w finansowaniu zdrowia. Mimo to krajom Afryki Subsaharyjskiej udało się zmniejszyć zależność od wydatków bezpośrednich na zdrowie.Wnioski: Trend w finansowaniu opieki zdrowotnej w ciągu ostatnich dwóch dekad uwiarygodnia potrzebę zwiększenia wydatków publicznych na zdrowie przez państwa Afryki Subsaharyjskiej i priorytetowego traktowania ochrony zdrowia, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony wrażliwej populacji przed trudnościami finansowymi za skutek opłat bezpośrednich na zdrowie.

Introduction: Health financing is a cornerstone of health systems functioning and plays a pivotal role on the path towards universal health coverage (UHC). With countries of Sub-Saharan Africa (SSA) experiencing impoverishing effects of out-of-pocket payments (OOPs), there is a struggle to achieve UHC. Aim: This research aimed to explore the pattern, trends, and similarities in health financing and UHC across Sub-Saharan African countries.Materials and methods: The research covered 48 SSA countries. Health expenditure data was retrieved from the WHO Global Health Expenditure Database from the period 2000-2019 while data on UHC indicators were taken from the World Bank and WHO databases. These data were explored through a hierarchical cluster analysis to reveal similarities and differences in health care financing and UHC across the countries. Further, a linear regression analysis was employed to test for statistically significant trends in health expenditure over the years. Results: Seven groups (clusters) of countries were identified based on their differences and similarities in health expenditure and UHC indicators. A diversity in the trends of health care expenditure was seen across the clusters. Nevertheless, when looking at all SSA countries together, a statistically significant increase over the years was observed in health expenditure both per capita and as a % of GDP, and in the share of health spending from external funds. At the same time, the portion of government spending dedicated to health declined while no significant trend was noted in the share of public spending in health financing. Yet, the SSA countries have managed to reduce the reliance on OOPs. Conclusion: The trend in health financing over the past two decades gives credence to the need for governments in SSA to increase domestic health spending and priority for health while ensuring the vulnerable population are protected against financial hardship due to OOPs.