Occupational Stress Related to Shift Work and Health of Railway Employees.

Celem niniejszej pracy magisterskiej była odpowiedź na pytanie, czy i w jaki sposób praca zmianowa jest czynnikiem różnicującym pracowników zatrudnionych na kolei w zakresie: poziomu stresu zawodowego i jego wskaźników (poczucie psychicznego obciążenia związane ze złożonością pracy, brak nagród w pracy, poczucie niepewności wywołane organizacją pracy, kontakty społeczne, poczucie zagrożenia, uciążliwości fizyczne, nieprzyjemne warunki pracy, brak kontroli, brak wsparcia, poczucie odpowiedzialności oraz specyficzne cechy pracy), subiektywnie odczuwanego zdrowia somatycznego i psychicznego, poczucia własnej wartości, wsparcia społecznego, stylów rozwiązywania konfliktów, a także postawy wobec konfliktów w miejscu pracy. W niniejszej pracy zostało postawionych sześć hipotez. W każdej z nich założono, iż występują różnice pomiędzy pracownikami zmianowymi PKP a pracownikami systemu jednozmianowego w zakresie badanych zmiennych (wyżej wymienione). W badaniu wzięło udział 64 pracowników PKP (33 kobiety i 31 mężczyzn). Grupa badawcza składała się z 32 pracowników zmianowych, natomiast grupa kontrolna z 32 pracowników zatrudnionych w systemie jednozmianowym. Przeciętny wiek badanych wyniósł 47 lat, a długość stażu pracy – 27 lat. Najwięcej badanych posiadało wykształcenie średnie – ponad 65 %. W procedurze badawczej wykorzystano następujące narzędzia: Kwestionariusz do Subiektywnej Oceny Cech Pracy B. Dudka, Kwestionariusz Oceny Samopoczucia i Stanu Zdrowia B. Rząsy, Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ – 12 D. Goldberga, Skalę Poczucia Własnej Wartości RSES M. Rosenberga, Kwestionariusz Badania Konfliktów T. M. Ostrowskiego, Kwestionariusz Styl Rozwiązywania Konfliktów w opracowaniu T. Wacha oraz Skalę Znaczenia Innych M. J. Powera. Dokonana analiza materiału badawczego pozwoliła na częściowe potwierdzenie tylko jednej z sześciu postawionych hipotez. Okazało się, iż pracownicy zmianowi istotnie różnią się od pracowników systemu jednozmianowego pod względem trzech wskaźników stresu zawodowego, to jest Poczucia zagrożenia, Uciążliwości fizycznych oraz Nieprzyjemnych warunków pracy. Hipotezy dotyczące różnic pomiędzy grupami w zakresie pozostałych zmiennych nie zostały potwierdzone.

The aim of this thesis was to countercheck, whether the shift work was the factor differentiating the railway employees in the field of: occupational stress and its dimensions, subjectively perceived somatic and mental health, self-esteem, social support, conflict resolution styles and attitude toward conflicts in the workplace.In this thesis, six hypotheses have been established. Each of them assumes that there are differences between the shift workers and the non-shift workers in terms of variables tested. 64 railway employees took part in the research. Research group contained 32 shift workers; there were 32 non-shift workers in the control group. Participants’ average age was 47 and their job seniority was 27. Most respondents had a secondary education – more than 65 %. The following questionnaires were used in the research: Kwestionariusz do Subiektywnej Oceny Cech Pracy, B. Dudek; Kwestionariusz Oceny Samopoczucia i Stanu Zdrowia, B. Rząsa; Kwestionariusz Badania Konfliktów, T. M. Ostrowski; Kwestionariusz Styl Rozwiązywania Konfliktów, T. Wach; General Health Questionnaire – 12, D. Goldberg; Rosenberg Self- Esteem Scale and Significant Other Scale M. J. Power. The analysis of the research material partially confirmed only one of the six hypothesis. It turned out that there are differences between groups in three dimensions of occupational stress, mainly in the sense of danger, in the physical disturbances and in unpleasant working conditions. Other hypotheses were not confirmed.