The highest authority

Pełna treść artykułu w Przewodniku Katolickim 43/2025, na stronie dostępna od 20.11.2025 https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2025/Przewodnik-Katolicki-43-2025/widziane-z-przeszlosci/Najwazniejszy-autorytet

Artykuł koncentruje się na interpretacji roli proboszcza wiejskiego. Tekst bazuje na materiałach historycznych i etnograficznych. Ukazany zostaje jego szeroki autorytet, jaki wśród chłopów posiadał. Splendor i zamożność decydowały w dużym stopniu o jego odbiorze. Samo bycie księdzem już nobilitowało. O ile chłopi cenili religijne doznania zmysłowe, o tyle duchowieństwo językiem abstrakcyjnym uzupełniało ową mozajkę kulturową. Prócz autorytetu formalnego także z czasem decydować zaczęły osobiste pasje kapłanów. Ferment zainicjowali zwłaszcza wielkopolscy księża społecznicy.

The article focuses on interpreting the role of the rural parish priest. The text is based on historical and ethnographic materials. It shows the broad authority that he enjoyed among the peasants. Splendour and wealth largely determined how he was perceived. Simply being a priest was ennobling. While peasants valued religious sensory experiences, the clergy complemented this cultural mosaic with abstract language. In addition to formal authority, the personal passions of priests also began to play a decisive role over time. The ferment was initiated in particular by social priests from Greater Poland.