Civil control over special services in Poland in context of the phenomenon of illegal surveillance

Celem niniejszej pracy było wykazanie jaki istnieje wpływ występowania zjawiska nielegalnej inwigilacji na zmiany w kontroli cywilnej oraz nadzorze nad służbami specjalnymi w Polsce, a tym samym wskazanie jak powinno wyglądać zaplecze kontrolne (prawne, instytucjonalne oraz niezależne) w stosunku do działań w demokratycznym państwie prawa, jakim jest Polska. W części teoretycznej przedstawiono pojęcie oraz cele inwigilacji, a także współcześnie stosowane metody inwigilacji w Polsce. Dodatkowo, omówione zostało umocowanie prawne polskich służb specjalnych oraz ich katalogi kompetencji. Kluczowym było przeanalizowanie istniejącej kontroli cywilnej nad służbami specjalnymi w Polsce, tj. ograniczeń prawnych, kontroli sądowniczej, instytucjonalnej, a także niezależnej. Istotne było przybliżenie funkcjonowania w tym aspekcie m.in Parlamentu, Kolegium ds. Służb Specjalnych oraz Sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych. W części badawczej omówiono techniczne aspekty działania oprogramowania szpiegującego Pegasus, proces jego pozyskania i wykorzystania przez polskie podmioty, a także dokonano tzw. case study przypadków (domniemanej) nielegalnej inwigilacji w Polsce przy użyciu oprogramowania szpiegującego Pegasus oraz sformułowano na ich podstawie wnioski.

The aim of this work was to indicate the impact of illegal surveillance on changes in civil control over special services in Poland, and thus to indicate what the control base (legal, institutional and independent) should look like in relation to activities in a democratic state of law, such as Poland. The theoretical part presents the concept and goals of surveillance, as well as the currently used methods of surveillance in Poland. Additionally, the legal basis of Polish special services and their catalogues of competences were discussed here. The key was to analyze the existing civil control and supervision over special services in Poland, i.e. legal limitations, judicial, institutional and independent oversight. It was important to present the functioning of, among others, the Parliament, the Board for Special Services and the Parliamentary Committee for Special Services in this aspect. The empirical part discussed the technical aspects of the use of the Pegasus spyware, the process of its acquisition and use by Polish entities. Additionally, in this part there was a research carried out, based on so-called case study of (alleged) illegal surveillance in Poland using Pegasus spyware. It led to forming conclusions out of the empirical part.