Niemieckie złożenia przymiotnikowo-rzeczownikowe oraz możliwości ich przekładu na język polski

Adjective-noun compositions in German language and their possibilities of translation into Polish language

Praca licencjacka „Niemieckie złożenia przymiotnikowo-rzeczownikowe oraz możliwości ich przekładu na język polski” składa się z dwóch części: części teoretycznej oraz części praktycznej. W części teoretycznej wyjaśniamy termin słowotwórstwa. Słowotworstwo będzie w naszej pracy interpretowane jako jedna z możliwości rozszerzania słownictwa. Dalej będziemy się zajmować jednostkami w słowotwórstwie. Dzielimy je na te, które są od niego zależne i takie, które poza słowotwórstwem stanowią odrębne słowa lub zdania. W kolejnym rozdziale naszej pracy przedstawiamy typy słowotwórstwa. Wyszczególniliśmy tutaj złożenie, derywację, konwersję oraz skrótowce. Ponieważ w naszej pracy chcemy koncentrować się wyłącznie na złożeniach przymiotnikowo-rzeczownikowych, ograniczamy się od tego momentu do pojęcia złożenia. W kolejnym rozdziale przedstawiamy części składowe złożeń i dodatkowo przedstawiamy podział ze względu na ich syntaktyczno-semantyczny charakter oraz ich morfologię. Następnie skupiamy się na złożeniach rzeczownikowych prezentując ich podział. Następny rozdział traktuje o złożeniach przymiotnikowo-rzeczownikowych, które są tematem naszej pracy. W naszej pracy przedstawiliśmy ich morfologiczne oraz semantyczne cechy. Ponadto zaprezentowany został szczególny przypadek, gdzie złożenie jest złożeniem przymiotnikowo-rzeczownikowym tylko z pozoru. W rzeczywistości jednak pierwsza część złożenia, krórą jest przymiotnik, jest skróconym rzeczownikiem. W kolejnym rozdziale naszej pracy przedstawiamy stopniowanie przymiotnika, jako że w złożeniu przymiotnikowo-rzeczownikowym przymiotnik może wystąpić w każdym stopniu. Ostatni rozdział części teoretycznej poświęcony jest ekwiwalencji. Pod uwagę bierzemy podział W. Kollera, który oprócz ekwiwalencji konotacyjnej wyróżnił jeszcze ekwiwalencję denotacyjną, ekwiwalencję tekstowo-normatywną, ekwiwalencję pragmatyczną oraz ekwiwalencję estetyczno-formalną. Celem naszej pracy jest analiza złożeń przymiotnikowo-rzeczownikowych w języku niemieckim oraz ich przekład na język polski. W części analitycznej badamy 30 przykładów z literatury przez pryzmat ekwiwalencji denotatywnej.

This Bachelor Thesis presents adjective-noun compositions in German language and their translation possibility into Polish language. Our Bachelor Thesis consists of two parts. One is theoretical, the other one is practical.First and foremost, in the theoretical part the term word formationis explained. Furthermore, we give examples of other possibilities of word expansion such as borrowings, change of meanings and neologisms. We also add structuring in those units that are dependent on word formation and those which are not. These units are detailed analysedin our Bachelor Thesis. Then we give a brief description of the types of word formation. We distinguish between composition, derivation, conversion and abbreviation. From this moment we focus only on composition, because we want to analyse particularly this part of word formation. We present components of composition and its classification on the basis of syntactic-semantic and morphological properties. We also add a brief description of noun composition and present its types. Finally we confin our senior thesis to adjective-noun composition. We give a description and a classification regarding to its morphological and semantic properties. What is more, we present a special case, where an adjective in an adjective-noun composition is actually an abridged noun. We also stress that an adjective in such composition can not only be in positive degree but also in both comparative and superlative form. Another aim was to present types of equivalence. We followed a classification of Werner Koller, who distinguishes five types of equivalence: denotative, connotative, pragmatic, stylistic and text normative one. In the practical part of our senior thesis we analyse the examples from the literature with regard to their meaning. We use the denotative equivalence to classify them.

In unserer Bachelorarbeit haben wir uns mit Adjektiv-Nomen-Komposita im Deutschen und ihren Wiedergabemöglichkeiten im Polnischen beschäftigt. Unsere Arbeit besteht aus einem theoretischen und praktischen Teil.In dem theoretischen Teil haben wir zuerst den Begriff Wortbildung erklärt. Sie gilt nämlichals eine der Möglichkeiten der Wortschatzerweiterung. Andere Möglichkeiten, die in unserer Arbeit angedeutet wurden, sindEntlehnung, Bedeutungsveränderung und Wortschöpfung. Weiterhin haben wir auch die Wortbildungseinheiten ausführlich dargelegt. Diese können wir allgemein in wortbildungsunspezifische und wortbildungsspezifische Einheiten einteilen. Unter wortbildungsunspezifischen Einheiten verstehen wir Wort, Satz, Phrase und Buchstabe. Die wortbildungsspezifischen Einheiten teilen wir in Konfixe, Wortbildungsaffixe und Fugenelemente ein. Sowohl die erst- als auch die zweitgenannte Gruppe wurde in unserer Arbeit erklärt und mit Beispielen belegt.Als nächsteswurden weiterhin die Wortbildungstypen dargestellt.Hier haben wir die Komposition, Derivation, Konversion und Kurzbildung kurz geschildert. Da wir in unserer Arbeit uns aussließlich auf Adjektiv-Nomen-Komposita konzentrieren möchten, haben wir uns auf eine Komposition beschränkt und diesen Begriff dargelegt. Wir haben die Bestandteile der Komposita dargestellt und außerdem eine Gliederung sowohl auf der syntaktisch-semantischen und morphologischen Ebene skizziert. Nach syntaktisch-semantischer Einteilung unterscheidet man Determinativkomposita, Possessivkomposita und Kopulativkomposita. In morphologischer Hinsicht können wir Komposita in Nominalkomposita, Verbalkomposita und Adjektivkomposita einteilen. Im nächsten Teil haben wir die Substantivzusammensetzungen kurz geschildert. Da sie die häufigste Art der Komposita im Deutschen ausmachen, haben wir in unserer Bachelorarbeit auch ihre Gliederung gezeigt. Ein Substantiv kann mit unterschiedlichen Wortarten in Verbindung gesetzen werden und ein Nomenkompositum bilden, vorausgesetzt, dass diese Wortart als Erstglied in der Zusammensetzung vorkommt. Nach dieser Einteilung konnten wir uns letztendlich auf die Adjektiv-Nomen-Komposita konzentrieren. Wir haben ihre morphologischen und semantischen Eigenschaften dargelegt. Überdies haben wir in unserer Arbeit einen Sonderfall hervorgehoben. Es ist möglich, dass die erste Einheit wie ein Adjektiv aussieht, aber in Wirklichkeit ein gekürztes Nomen ausmacht. Außerdem kann ein Adjektiv in allen drei Steigerungsstufen auch bei einem Adjektiv-Nomen-Kompositum vorkommen, damit haben wir uns in unserer Arbeit auch beschäftigt. Am Schluss haben wir auch einen Begriff von Äquivalenz näher gebracht. Diese teilen wir in eine denotative, konnotative, pragmatische, textnormative und formal-ästhetische Äquivalenz ein. Da das Ziel unserer Bachelorarbeit war, die Adjektiv-Nomen-Komposita im Deutschen und ihre Wiedergabemöglichkeiten im Polnischen zu untersuchen, haben wir in dem analytischen Teil die Zusammensetzungen des Deutschen nach ihrer denotativen Äquivalenz im Polnischen gegliedert. Die Beispiele, die wir in unserer Analyse untersucht haben, kommen aus der Literatur.