Danza de los concheros- dancing in the search of unity.

Korzeni danza de los concheros, znanej również jako danza azteca, można doszukiwać się już w czasach prekolumbijskich. Cywilizacja Azteków, do których nawiązują tancerze concheros, rozwijała się głównie na terenie dzisiejszego Ciudad de Mexico i okalających go terenów. Tancerze starają się zobrazować adaptację rdzennej ludności indiańskiej, nie tylko do wiary katolickiej, ale także do europejskiej kultury i sztuki narzuconej przez najeźdźców. Już od czasów azteckich, miasto Meksyk stanowiło centrum kulturowe i muzyczne dla tamtejszej ludności. XVI- wieczne kodeksy oraz relacje pierwszych kronikarzy pozostawiły opisy wspaniałego życia artystycznego mieszkańców Tenochtitlan, które stanowiło kumulację prehiszpańskiej kultury. Muzyka była wyznacznikiem bliskości, pełniła funkcje o charakterze społecznym, zaś podczas odprawianych rytuałów nierozerwalnie wiązała się z tańcem (Reuter 1984). Obraz ten został dopełniony przez pojawienie się hiszpańskich pieśni o charakterze zarówno sakralnym, jak i świeckim, jednak rdzenni mieszkańcy Meksyku nadali tej muzyce przybyszów swój własny, niepowtarzalny charakter. Należy jednak pamiętać, że sama tradycja tańca concheros nie powstała na terenie Tenochtitlan, na ruinach której powstało dzisiejsze Miasto Meksyk, ale na terenie dzisiejszego stanu Queretaro. Według jednego z przekazów ustnych, początków tradycji tańca concheros należy doszukiwać się w wydarzeniach, które miały miejsce na wzgórzu Sangreal 25 lipca 1531 roku. Podczas bitwy stoczonej pomiędzy Aztekami, którzy w wolniejszym tempie przyjmowali chrześcijaństwo, a oddziałem hiszpańskich konkwistadorów, na niebie miał ukazać się świetlisty krzyż wraz z towarzyszącą mu postacią świętego Jakuba, który zwrócił się do walczących słowami: „El es Dios, venga las Paz a este tierra!” („Oto jest Bóg, niech się pojawi pokój na tej ziemi!”)- azteccy wojownicy odebrali to wydarzenie jako znak, aby poddać się chrystianizacji głoszonej przez najeźdźców. Jedyny, postawionym przez nich warunkiem, było umieszczenie w miejscu objawienia krzyża, wokół którego zbierali się co roku aby tańczyć, śpiewać i wykrzykiwać: „El es Dios!”. Dzisiaj, niektóre grupy concheros uważają, że owo zdarzenie z 1531 roku posiada jeszcze głębsze, prorocze znaczenie, dające nadzieję na odrodzenie się świata prehiszpańskiego, jednak aby to mogło nastąpić, konieczne jest pierwotne poddanie się woli Hiszpanów. Patrząc na to z tej perspektywy, tancerze reprezentują podbitych Indian, którzy nawrócili się na wiarę chrześcijańską i stali się aktywnymi żołnierzami nowej religii- jak zobaczymy później, militarny charakter organizacji, znajduje oddźwiękm m. in. w strukturze grup. Tradycja ta po pewnym czasie zaczęła rozprzestrzeniać się na inne rejony Meksyku właśnie na zasadzie duchowego podboju- szerzenia nowej religii chrześcijańskiej, jednakże dostosowanej do Indian, poprzez oparcie jej na zasadach synkretyzmu. Model chrześcijaństwa, zaproponowany potomkom Azteków, miał być rodzajem duchowej inicjacji, dającej dostęp do wiedzy przodków, która została jedynie przykryta pod zasłoną katolickich nabożeństw. Synkretyzm religijny danza de los concheros objawia się poprzez połączenie elementów wywodzących się z dwóch kultur i kręgów kulturowych: tradycyjnych wierzeń prekolumbijskich wraz z inspiracjami płynącymi z hiszpańskiego Złotego Wieku. W strefie kultury rdzennej możemy zauważyć ciągłe wykorzystywanie wierzeń przodków, ich rytuałów, symboliki, a także poezji, tańca, kostiumów oraz przyjęcia paramilitarnego charakteru ugrupowań.

Danza de los concheros is part of a group of dance-drama, illustrating the adaptation of the indigenous population of Mexico to catholicism and to European culture imposed by the invaders. Since the time of the Aztecs, Tenochtitlan was the center of culture and music for the local population. Music performed the functions of social character, the celebrated rituals closely associated with the dance, and the image has been complemented by the emergence of Spanish sacred and secular songs, which were given its own unique character by the indigenous people of Mexico. Religious syncretism of the danza de los concheros is manifested by a combination of elements drawn from two powerful cults and cultures: the traditional pre-Columbian beliefs and the influences stemming from the Spanish Golden Age.