Krakow in the day of humanism

KRAKÓW W DOBIE HUMANIZMU Niniejsza praca licencjacka stanowi zarys rozwoju Krakowa w dobie humanizmu. Wielkich osiągnięcie kulturalnych opartych na krzyżujących się ze sobą ogniskach. Były nimi Akademia Krakowska ,dwór królewski i biskupi, mieszczaństwo. Zależności te, miały olbrzymi wpływ na kształtowanie się epoki nowożytnej , będącej najlepszym okresem w dziejach Krakowa.Renesans, to nazwa epoki, narodził się we Włoszech a jego początki wiązały się z dotarciem do źródeł literackich i kulturowych. Humanizm to prąd umysłowy tej epoki .Odznaczał się poszukiwaniem starożytnej wiedzy zawartej w filozofii i literaturze. Niewątpliwie przyczyniły się do tego procesy społeczne. Do najważniejszych należą : rozpad struktury feudalnej,której symbolami było cesarstwo i papiestwo , dążenie do zjednoczenia narodowego we Włoszech , wzrost znaczenia miast i mieszczaństwa , wynalezienie druku oraz odkrycia geograficzne. Następował rozwój języków , kultur narodowych i mecenatu. Człowiek został postawiony w centrum uwagi. Nastąpiło jego przewartościowanie. Wybitnym przedstawicielem humanizmu był Erazm z Rotterdamu ; pisarz , filolog , znawca języków. Jego poglądy zaważyły na polskim humanizmie. Do Krakowa przybywali humaniści z Włoch ,wśród nich Filip Kallimach Buonaccorsi oraz Konrad Celtes. Ogniskami humanizmu były ; Akademia Krakowska, dwór królewski i biskupi oraz mieszczaństwo. Pierwszy rozdział ukazuje wpływ Akademii Krakowskiej na rozwój humanizmu. Jakie niósł ze sobą zmiany ,rozwój poszczególnych nauk na uniwersytecie oraz jak wpływ wywierał na miasto .Wszechnica przeżywała swój rozkwit w pierwszym ćwierćwieczu XVI wieku. Gromadziła krajan oraz scholarów z zagranicy ,napełniając bursy młodzieżą niemiecką i węgierską. Humanizm wypierał scholastykę , zmieniono podręcznik i wprowadzono wykłady greki i hebrajskiego. Poniósł się poziom katedry matematyki astronomii i medycyny. Powstały liczne dzieła literackie. Krzewiono ojczysty język. Zakładano biblioteki. Akademia rozkwitała. Drugi rozdział ukazuje pozycję mieszczan , szczególnie tych bogatych. Ich wpływ na rozwój renesansu , humanizmu oraz różnych dziedzin gospodarczych .Porusza też sprawę wypierania niemczyzny. Nie małą rolę w tym procesie odegrało mieszczaństwo. Jego bogata społeczność zwana patrycjatem nie tylko sama rozwijała się wszechstronnie ale również wspierała finansowo przebudowę miasta stając się mecenasami sztuki. Przedsiębiorczy mieszczanie prowadzili drukarnie ,księgarnie oraz papiernie. Rody Decjuszów ,Bonerów czy Morsztynów ulegały szybko spolszczeniu. Wyparty został język niemiecki , demokracji uległa struktura miejska .W pięknych podkrakowskich willach ,tworzyły się koła dyskusyjne. W jej progach zagościł nie tylko humanizm ale również duch reformacji. Niestety brakło w Krakowie tolerancji a pogromy i zburzenie brogu zapisało się w dziejach miasta niechlubną kartą,. Trzeci rozdział ukazuje zasługi dworów :królewskiego i biskupiego. Jak ważna była rola monarchy i stołeczna pozycja Krakowa. Opisuje też ważne wydarzenia tego okresu .Dwór zarówno jeden i drugi zrzeszał w swych progach ludzi światłych i wykształconych. Jagiellonowie hołdowali sztuce. Najbardziej zasłużonym monarchą był Zygmunt I wraz ze swą małżonką Boną . Zygmuntowi zawdzięczamy przebudowę zamku w stylu renesansowym , Bonie arrasy i włoskich artystów. Skupiał dwór wielkie osobistości .Do nich należeli Jan Dantyszek. ,Andrzej Krzycki ,Bernard Wapowski .Dwór biskupi wspierał królewski .Po unii z Litwą nastąpiło przeniesienie miejsca obrad do Warszawy. Kraków stracił swą centralną funkcje. Odbudowany po pożarze Wawel nie odzyskał blasku ,brakło czynnika jakim był dwór królewski. Humanistów zastępowały jednostki ruchu kontrreformacyjnego. Okres renesansu był w dziejach Krakowa najpiękniejszym a humanizm postawił ogromny dorobek kulturalny.

Krakow in the day of humanismThe main aim of his project work is to present the development of Krakow in the period of humanism – its great cultural achievements and discoveries based on the various sources emerging from Krakow Academy, both royal and episcopal courts, and the middle class. The dependences among the above mentioned centers and environments led to the growth of the modern times, which was prolific in the history of Krakow. The Renaissance is the name of the movement beginning in Italy and reaching for the literary and cultural sources of the times. Humanism instead was the intellectual stance of the mentioned period, which was significant and rich in seeking ancient knowledge hid in philosophy and literature. The diversified social changes, which have greatly contributed to the above movements, were as follows: the decay of feudal structures, which were symbolized by empire and papacy, the tendencies of national unity in Italy, the growth of cities and their middle class, the invention of print, and the great geographical discoveries. The development of languages, national cultures and patronage was also visible, and as a result of the reassessment of ideas, a human was placed in the center. The great representative of humanism was Erasmus of Rotterdam – a writer and classical scholar, whose ideas were vital for the Polish humanism. There were also the humanists coming from Italy to Krakow, such as Philip Callimachus Buonaccorsi and Conrad Celtes. The main intellectual and cultural centers were: Krakow Academy, both royal and episcopal courts, and the middle class.The first chapter illustrates the influence of Krakow Academy on the growth of humanism – influence on the city, development of the particular university sciences and overall social and cultural changes. Within the first quarter of the 16th century, the expansion of the university was significant – it gathered national and foreign scientists and scholars, and among them German and Hungarian students. Humanism gradually followed scholasticism – the textbooks were changed, the lectures of Greek and Hebrew languages were introduced, the level of education in mathematics, astronomy and medicine was increased, numerous literary works were introduced, the use of mother tongue was propagated, many libraries were established. The Academy was at the peak of growth. The second chapter presents the middle class people, especially the richest ones – their influence on the development of renaissance and humanism as well as the fields of economy and science. It also presents the case of denying the German influence, which was also granted to middle class – its rich representatives, i. e. the patriciate, financially supported the reconstruction of the city, and self-developed also when becoming the patrons of the art. They also managed many print shops, bookshops and print mills. The lines of Decius, Boner, Morsztyn were greatly under the Polish influence – the use of German language was declining, and the city structure was more democratic. The discussion groups, which referred to humanism and even reformation, were emerging from vivid suburban residences. Regrettably, Krakow of that time lacked the policy of tolerance; especially the destruction of Bróg merited a place in the history books. The third chapter presents the achievements of both royal and episcopal courts, the major role of a king and the capital city of Krakow – it also describes the most significant historical facts. The mentioned courts gathered the well-educated and wise people. The Jagiellonian line greatly supported art – the most devoted king was Sigismund I with his wife Bona. Sigismund I facilitated the reconstruction of the palace in the renaissance style, and Bona was the patron of Italian artists and tapestry. The court also welcomed such personage like Jan Dantyszek, Andrzej Krzycki, Bernard Wapowski. The episcopal court was the great support of the royal court . After the