Arbitrability of private law dispute : comparative perspective

Bibliogr. s. 373-414. Wykaz skrótów s. 6-8. Streszcz. w jęz. pol. s. 421-474. Streszcz. w jęz. franc. i ang. s. 475. Recenzja wydawnicza: Maciej Szpunar UŚ w Katowicach.

Niniejsze opracowanie wpisuje się w proarbitrażową debatę dotyczącą polskiego kryterium zdatności arbitrażowej. Analizie poddano pojęcie zdatności arbitrażowej na gruncie rozwiązań przyjętych w porządkach normatywnych tradycji romańsko-germańskiej i systemu Common Law poprzez badanie ich skuteczności w zakresie sporów prawa prywatnego. Śledząc aktualne trendy w arbitrażu krajowym i międzynarodowym, szczególnie w prawie francuskim i polskim, niniejsze studium komparatystyczne wzbogaca dyskusję na temat optymalnego modelu zdatności arbitrażowej. Weryfikacji poddano w pierwszej kolejności tezę, według której polskie kryterium zdatności arbitrażowej nie spełniało dotychczas swojej roli jako nowoczesny wskaźnik sporów arbitrażowych. Podjęto również próbę odpowiedzi na pytanie, czy w ramach procesu liberalizacji prawa arbitrażowego wykształciło się pojęcie „ponadnarodowej” zdatności arbitrażowej. Skonfrontowano wreszcie proces liberalizacji kryteriów zdatności arbitrażowej z ryzykiem niepewności prawnej w świetle redefinicji granic zdatności i wobec wyzwań skutecznego i wiarygodnego sądownictwa polubownego. W celu opracowania teoretycznej definicji pojęcie zdatności arbitrażowej przyjęto podejście deskryptywne, prowadzące do wyodrębnienia zakresu zdatności arbitrażowej sensu stricto. Następnie, podjęto analizę praktycznego zastosowania tego pojęcia w różnych dziedzinach prawa z perspektywy prawnoporównawczej w ramach badania zdatności arbitrażowej sensu largo.

As part of the debate of the Polish doctrine concerning the arbitrability regime and its revision, the general objective of this study is to analyse the notion of arbitrability through the solutions adopted by the distinctive legislations of the Romano-Germanic family and the Common Law system, in order to examine their effectiveness as regards the submission of private law disputes to the arbitrator. Following the current trends in domestic and international arbitration, particularly under French and Polish law, such an analysis of comparative legislative solutions tends to enrich discussions on the arbitrability model. In this respect, the present study seeks, firstly, to test the hypothesis that the Polish criterion of arbitrability has not fulfilled so far its role as a relevant indicator of arbitrable disputes. Secondly, it aims to answer the question of whether, under the liberalization process of arbitration law, a concept of "transnational" arbitrability has been developed. Finally, confronting the process of liberalization of arbitrability criteria with the risk of the legal uncertainty, this study raises the question of redefinition of the arbitrability limits, facing the expectations of an effective private justice. In order to define the notion of arbitrability theoretically, the present study adopts a descriptive approach, embodied by the analysis of arbitrability in the strict sense, before questioning the concrete application of this concept in the different domains of law from a prospective perspective. Such an approach allows the analysis of the notion of arbitrability in the broad sense.

S’inscrivant dans le cadre des débats de la doctrine polonaise sur le régime de l’arbitrabilité objective et sur sa réforme, l’objectif général de la présente étude est d’analyser la notion d’arbitrabilité au travers des solutions adoptées par les droits distinctifs de la famille romano-germanique et du système Common Law, afin d’étudier leur efficacité quant à la soumission des litiges du droit privé à l’arbitre. Suivant les tendances actuelles en arbitrage interne et international, notamment en droit français et polonais, une telle analyse des solutions législatives comparées permet de nourrir utilement les discussions sur le modèle de l’arbitrabilité. À cet égard, la présente étude cherche, en premier lieu, à vérifier l’hypothèse selon laquelle le critère polonais de l’arbitrabilité ne remplissait pas jusqu’alors son rôle en tant qu’un indicateur pertinent des litiges arbitrables. En deuxième lieu, elle vise à répondre à la question de savoir si, à la suite des processus de libéralisation du droit de l’arbitrage, il s’est développé un concept d’arbitrabilité « transnationale ». Enfin, confrontant le processus de libéralisation des critères d’arbitrabilité au risque de l’incertitude juridique qu’il engendre, la présente étude pose la question du besoin de redéfinition des limites de l’arbitrabilité face aux attentes de la justice privée fonctionnelle. Pour cerner la notion d’arbitrabilité sur le plan théorique, la présente étude adopte une approche descriptive, qu’incarne l’analyse stricto sensu de l’arbitrabilité, avant de s’interroger l’application concrète de ce concept dans les différents domaines du droit, dans une perspective plus prospective. Une telle démarche permet une appréciation lato sensu de la notion d’arbitrabilité.