Position and competence of the Constitutional Tribunal of Poland

Sądownictwo konstytucyjne jest niezwykle ważne we współczesnym świecie. Gwarantuje bowiem przestrzeganie norm konstytucyjnych i wiąże się ściśle z zasadą państwa prawa. Wyróżniamy dwa podstawowe modele pozaparlamentarnej kontroli aktów prawnych: amerykański, stosowany przez sądy powszechne, przy rozpoznawaniu konkretnej sprawy i europejski, w którym badanie zgodności norm jest kompetencją wyodrębnionego organu Sądu lub Trybunału i ma charakter abstrakcyjny.W Polsce sądownictwo to sprawuje Trybunał Konstytucyjny, który wprowadzony został do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1982 nr 11, poz. 83). Postanowienia ustawy były jednak zbyt ramowe i niewystarczające do podjęcia przez Trybunał działalności. Podstawę tą stworzyła uchwalona 29 kwietnia 1985 r. ustawa o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 1985 nr 22, poz. 98) oraz uchwalona 31 lipca 1985 r. uchwała Sejmu w sprawie szczegółowego trybu postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. 1985 nr 39, poz. 184). Przepisy te w znaczący sposób ograniczały rangę i pozycję Trybunału. Zmiany w regulacjach możliwe były dopiero po wydarzeniach 1989 r., które wiązały się z transformacją ustrojową. Wprowadzona 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja RP (Dz.U. 1997 nr 78, poz. 483 z późn. zm.) oraz ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 1997 nr 102, poz. 643 z późn. zm.) rozszerzyła pozycję i właściwość Trybunału Konstytucyjnego oraz usunęła dręczące go ograniczenia.W niniejszej pracy magisterskiej przedstawiono powyższe regulacje prawne oraz określono kierunki zmian sądownictwa konstytucyjnego w Polsce. Dokonano analizy zarówno pozycji ustrojowej jak i kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.

Constitutional judiciary is extremely important in the modern world. It guarantees compliance with the constitutional standards and is closely related with the state of law.There are two basic models of extraparliamentary control of legal acts: American, applied by the universal courts, while recognizing the particular case, and European, where compliance examination of standards is within the competence of the isolated organ of the Tribunal or the Court, and has an abstract character.In Poland, the judiciary is exercised by the Constitutional Tribunal, which was introduced to the Polish legal system by the act amending the Constitution of Poland (OJ 1982 No. 11, item. 83) in 1982. The provisions of the Act were insufficient for the Tribunal's to start operating. The basis of that enabled it's work were enacted in April 1985, in the Act of the Constitutional Tribunal (OJ 1985 No. 22, item. 98) and the parliamentary resolution defining proceedings before the Constitutional Tribunal (OJ 1985 No. 39, item. 184) which passed on July 31, 1985. These provisions significantly restrict the rank and position of the Tribunal. Changes in regulations were possible only after the events of 1989, which were associated with political transformation.Introduced in April 2, 1997, the Constitution of the Republic of Poland (OJ 1997 No. 78, item. 483 with later amendments) And the Act of 1 August 1997, the Constitutional Tribunal (OJ 1997 No. 102, item. 643 with later amendments) extended the position and jurisdiction of the Constitutional Tribunal and removed the limitations plaguing it.This thesis presents the above regulations and specifies the directions of changes in constitutional judiciary in Poland. An analysis of both political position and competence of the Constitutional Tribunal has been performed in this thesis as well.