The revelation of the banality. Investigating the fascination of the banality in short stories of Cegiełka, Dzban and Wiedemann.

The thesis presents history of banalism and its features in selected works. Following e.g. Micheal Fleisher, Paweł Dunin-Wąsowicz, Jarosław Klejnocki, banalism apears as a niche movement derived from art-zines (the third cycle in the literature in the late 80s XXcentury) or as a specyfic literary treatment.Fleisher saw in this literature tends to emphasize the fact that trivial and banal, as in the layer of a depicted world, as in the language through which the world is shaped. He noticed what he called "zero method": building tension and trivializing instead of its settlement afterwards.Pawel Dunin-Wasowicz seams to be a kind of term's manager or godfather of the trend. He added the word "banalizm" in the polish title of Fleisher's work and then by the issue of the anthology and his own statements provided a basis to change the status of the term of the evaluative on the descriptive. Finally, in 1995, the term went to a dictionary.A year after release that dictionary (Parnas encore. Dictionary of literature born after 1960") Klejnocki makes his own division of the movement.On the way to understand the nature of banalism, listening another voices, not necessary conected with literature can be helpful. I recall the Hebb's experience (sensory deprivation),an article of Dobroczyński (about hidden potential of boredom explained by the wordplay of polish words nuda i nudności meaning boredom and nausea) and a fragment of "Rhetoric" Ziomek (tension between redundancy and laconic, the relationship between phatic and poeticfunctions). The conclusions the authors mentioned above, encourage to search for a similar duality in the banalism's texts. Analyzing works and the social context when they appeared, shows some relation betwen lack and excess.A lack of suspens or interesting plot is juxtaposed with a hypertrophy of a form, which can be an ironic game with the reader, a provocation directed first - to the official, censored literature as well as the "power of taste" of the second circuit, then - to a modern, capitalist market and its requirements. Selected works: Wiedemann's "Sceny łóżkowe", Cegiełka's "Sandacz w bursztynie" and Dzban's "Dentro.De besty" use the dual nature of banality, each of them does so at his own way. For Wiedemann's stories critics made a term "sure-realism" to explain specyfic style of these stories. The book is kind of record of dreams, presented not in fantastic but rather realistic, simple way. Everything in a dream is obvious-says Wiedemann's critic.In "sandacz w bursztynie" monotonous relations of the hero's daily actions grow to the caricatures sizes that capture the neurotic, ambiguous picture of the surrounding reality. Cegiełka's treatments can be received as a pastiche of mimetic prose, but also as a presentation of a disappointment possibilities of language - the reality is often elusive,not representable.Jan Dzban's short stories is a consistent parody of (pop)culture and elements of our tradition. The pulp consist in idioms, famous quotations from the literature or images taken from the history of the last decades. There is no proper plot in the traditional meaning of that term but in the same time there is too much of it, as well as form which seams to be insane sometimes.Dual nature of banalism is also present in the works of Grupa Ładnie. The R.Nycz's term of collage is used to show similar resolve in literature and art of that group, especially M. Maciejowski's.

Praca przedstawia historię banalizmu oraz analizuje jego cechy charakterystyczne na przykładzie wybranych utworów. Przywoływane wypowiedzi m.in Micheala Fleishera, Pawła Dunin-Wąsowicza czy Jarosława Klejnockiego ukazują banalizm jako niszowy nurt wywodzący się z art-zinów(tzw.trzeci obieg w literaturze końca lat 80-tych XXw)lub jako zabieg literacki o specyficznej, często kwestionowanej urodzie. Fleisher jako pierwszy zajął się naukowo art-zinami i dostrzegł w tekstach tam zamieszczonych tendencję do uwydatniania tego, co trywialne i banalne- tak w świecie przedstawionym, jak w języku, za pomocą którego jest ten świat kształtowany. Fleisher ponadto zauważa, że w utworach tych budowane jest pewne napięcie, jednak zamiast jego rozstrzygnięcia, następuje trywializowanie. Zabieg ten badacz nazywa "metodą zerową". Swoistym managerem pojęcia, ojcem chrzestnym banalizmu jest Paweł Dunin-Wąsowicz. To on dodał w podtytule pracy Fleishera hasło "banalizm", by następnie przez wydanie antologii oraz własne wypowiedzi stworzyć podstawy do zmiany statusu terminu z wartościującego na opisowy. Hasło ostatecznie trafia do słownika w 1995r.Rok po wydaniu rzeczonego słownika ("Parnas bis. Słownik literatury urodzonej po 1960r") Klejnocki dokonuje własnego podziału nurtu. Wyróżnia trzy rodzaje banalizmu, w zależności od stopnia "sensowności" ich treści (antykonceptyzm, wyśmiewanie klisz jezykowych oraz banalizm elegijny).Na drodze prób dotarcia do natury banalizmu pomocne mogą okazać się również prace z dziedzin psychologii, publicystyki czy retoryki. Wspomniane zostaje doświadczenie Hebba(deprywacja sensoryczna), artykuł Dobroczyńskiego(ukryty potencjał nudy wyjaśniany za pomocą gry słów nuda i nudności)oraz fragment z "Retoryki" Ziomka(napięcie między redundancją a lakonicznością, relacja funcji fatycznej i poetyckiej). Wnioski wymienionych wyżej autorów zachecają do poszukiwań analogicznej dwoistości w tekstach banalistycznych. Analiza tak samych utworów banalistycznych, jak i sytuacji, w jakich powstały pozwala dostrzec pewne przełożenie związku braku z nadmiarem. Brak pointy, efektów czy ciekawej fabuły połączony z nieoszczędnością języka, rozgadaniem, papkowatością mogą stanowić ironiczną grę z czytelnikiem, prowokację wymierzoną najpierw - w oficjalny, ocenzurowany obieg oraz w "potęgę smaku" obiegu drugiego, następnie - we współczesny, kapitalistyczny już rynek literacki i jego wymagania. Wybrane na potrzebę pracy utwory, które można odnieść do banalizmu: "Sceny łóżkowe"Wiedemanna, "Sandacz w bursztynie"Cegiełki, "Dentro.De besty"Dzbana także wykorzystują dwoistą naturę banału, każdy z nich czyni to na swój własny sposób. Krytyka ukuła termin sure-realizmu, by opisać specyfikę obrazowania "Scen łóżkowcyh'. Zbiór ten prezentuje bowiem zapis snów, przedstawianych jednak nie fantazyjnie, lecz prosto, banalistycznie właśnie. W opowiadaniach Piotra Cegiełki monotonny zapis wykonywanych przez bohatera czynności rozrasta się do karykaturalnych rozmiarów, które oddają neurotyczny, niejednoznaczy obraz otaczającej rzeczywistości. Zabiegi Cegiełki mogą być odbierane jako pastisz prozy mimetycznej, ale również jako prezentacja pewnego rozczarowania możliwości języka - rzeczywistość częstokroć jest nieuchwytna, nieprzedstawialna.Zbiór opowiadań Jana Dzbana to z kolei konsekwentna parodia (pop)kultury i elementów naszej tradycji. Całość stanowi papkę utartych frazeologizmów, znanych cytatów z literatury czy obrazów zaczerpniętych z historii ostatnich dekad. Brak jest właściwie akcji w tradycyjnym rozumieniu tego słowa, nie sposób streścić tych opowiadań(charakterystyczna cecha banalizmu)a jednocześnie mamy do czynienia z pewną hipertrofią formy i akcji - tak wiele pojawia się wątków.Podwójna natura banalistycznego obrazowania obecna jest także w twórczości Grupy Ładnie. Wykorzystane zostaje pojecie kolażu wg definicji R.Nycza,by pokazać analogiczne rozwiązania w literaturze i sztuce wspomnianej grupy, zwłaszcza zaś M.Maciejowskiego.