The Phenomenon of Large-Scale Land Acquisition – origins, consequences, and forms of counteraction on the example of Poland

Praca magisterska pt. „Zjawisko wielkoobszarowego nabywania ziemi – geneza, skutki i formy przeciwdziałania na przykładzie Polski” jest poświęcona szczegółowej analizie zjawiska wielkoobszarowego nabywania ziemi – zwanej również w pracy land grabbingiem. Głównym celem pracy była próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy zjawisko wielkoobszarowego nabywania ziemi stanowi realne zagrożenie oraz czy środki przeciwdziałania przewidziane w polskim porządku prawnym są wystarczające by zapobiegać temu zjawisku.W celu odpowiedzenia na tak postawione pytanie na przestrzeni pracy została przybliżona istota omawianego zjawiska, jego geneza, skala oraz konsekwencje. Takie ukształtowanie pracy pozwoliło na uzyskanie odpowiedzi czy istnienie zjawiska rzeczywiście stanowi problem w szeroko rozumianej Europie i czy dotyka w tym Polskę.Na przestrzeni niniejszej pracy analizie poddano przepisy unijne i krajowe regulujące w swoim zakresie obrót nieruchomościami, rozporządzenia jak i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Dodatkowo poddano analizie dokumentację i statystyki publikowane przez organy unijne i krajowe, jak również te publikowane przez międzynarodowe organizacje.W pracy zastosowano metodę analizy historyczno-porównawczą ze względu na konieczność omówienia przeszłych zdarzeń i ich skutków na samo zjawisko. Dodatkowo skorzystano z metody dogmatycznej w celu analizy i wykładni omawianych norm prawnych oraz metody empirycznej służącej analizie stosownej dokumentacji dotyczącej omawianej materii.Przeprowadzone analizy wykazały, że land grabbing nie jest całkowicie nowym zjawiskiem, a jego korzenie sięgają czasów kolonializmu i imperializmu. Stwierdzono również, że zjawisko land grabbingu kształtowało się przez wiele lat, to swoją dojrzałą formę przyjęło w latach 2000 na skutek serii kryzysów z lat 2000. Wtedy też grunty stały się jednym z najbezpieczniejszych aktywów inwestycyjnych.Zidentyfikowano również, że choć w ostatnich latach doszło do spowolnienia rozwoju zjawiska land grabbignu to wciąż współcześnie dotyka obszarów wielkością zbliżonych do powierzchni współczesnej Mongolii. Zauważono również problemy związane ze zdobywaniem rzetelnych danych na temat skali samego zjawiska.W wyniku podjęcia się omawiania skutków land grabbingu z perspektywy ekonomicznej, społecznej, kulturowej oraz środowiskowej zauważono negatywny wpływ omawianego zjawiska. W szczególności zaobserwowano praktykę przerzucania wszelkich kosztów inwestorów na lokalne społeczności.Zaobserwowano również powolne pojawianie się zjawiska na terenie Europy, przy czym jest ono nieporównywalnie mniejsze w stosunku do innych kontynentów. Analiza polskiej specyfiki na podstawie dostępnych danych wykazała, że w Polsce ten problem nie występuje. Polskie i europejskie regulacje wprowadziły liczne ograniczenia w nabywaniu nieruchomości, które zapewniły i wciąż zapewniają ochronę przed zjawiskiem land grabbingu na polskich gruntach. Praca ukazuje złożoność problematyki zjawiska wielkoobszarowego nabywania nieruchomości. Zwraca również uwagę na trudność badania samego zjawiska i brak pełnej wiedzy na temat jego skali, jak i jego negatywne skutki.

Master’s Thesis titled “The Phenomenon of Large-Scale Land Acquisition – origins, consequences, and forms of counteraction on the example of Poland”This master’s thesis is dedicated to a detailed analysis of the phenomenon of large-scale land acquisition—also referred to in the thesis as land grabbing.The main objective of the thesis was to attempt to answer the question of whether the phenomenon of large-scale land acquisition constitutes a real threat, and whether the countermeasures provided for in the Polish legal system are sufficient to prevent this phenomenon.In order to answer this research question, the thesis first outlines the essence of the phenomenon, its origins, scale, and consequences. This structure allowed for an assessment of whether the existence of the phenomenon indeed poses a problem in the broadly understood European context, and whether it affects Poland in particular.Throughout the thesis, both EU and national regulations governing real estate transactions were analyzed, including relevant regulations and the case law of the Court of Justice of the European Union. Furthermore, documentation and statistics published by EU and national bodies—as well as international organizations—were examined.The thesis employed the historical-comparative method due to the need to discuss past events and their influence on the phenomenon itself. In addition, the dogmatic method was used to analyze and interpret relevant legal norms, and the empirical method served to analyze documentation related to the subject matter.The conducted analyses demonstrated that land grabbing is not an entirely new phenomenon, with roots tracing back to the eras of colonialism and imperialism. It was also found that while land grabbing had been developing over many years, it assumed its mature form in the 2000s as a result of a series of crises during that decade. At that time, land became one of the safest investment assets.It was also identified that although the development of land grabbing has slowed in recent years, it still affects areas comparable in size to modern-day Mongolia. Additionally, the thesis highlights the challenges associated with obtaining reliable data on the scale of the phenomenon.By examining the consequences of land grabbing from economic, social, cultural, and environmental perspectives, the thesis identified numerous negative impacts. In particular, the practice of shifting all investment costs onto local communities was observed.The emergence of the phenomenon in Europe was also noted, albeit on a scale incomparably smaller than on other continents. An analysis of the Polish context, based on available data, indicated that this problem does not currently occur in Poland. Polish and European regulations have introduced numerous restrictions on the acquisition of real estate, which have provided—and continue to provide—protection against land grabbing on Polish territory.The thesis illustrates the complexity of the issue of large-scale land acquisition. It also draws attention to the difficulties involved in researching the phenomenon and the lack of comprehensive knowledge about its scale, as well as its adverse effects.