Brodziński under the pressure of Romanticism... : the critic's distance and the poet's (late) enthusiasm

Autor artykułu podejmuje problem rozmaitych reakcji Kazimierza Brodzińskiego na piśmiennictwo mieszczące się w pojęciu romantyzmu. Chodzi tutaj zarówno o jego liczne wypowiedzi o charakterze krytycznym , jak i twórczość poetycką, przede wszystkim tę, która powstała już po opublikowaniu przez niego w 1818 roku programowej rozprawy "O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej". W tym świetle Brodziński-krytyk, w latach 20. XIX wieku coraz częściej wchodzący w spór z ideologami i zwolennikami "nowej poezji", czego szczególnie wyrazistym przykładem jest wydana niedługo przed wybuchem powstania listopadowego praca "O egzaltacji i entuzjazmie", nie zawsze mówi tym samym głosem, co Brodziński-poeta. Te, biorące się także z estetycznej otwartości pisarza, różnice – stosunkowo wcześnie widoczne np. w wierszu "Widzenie na Górach Karpackich r. 1821" - nasilają się w rezultacie zmiany jego nastawienia do polskich spraw. Zmiany, która była spowodowana powstańczym zrywem i dramatycznymi dla Polaków konsekwencjami tegoż, i skutkowała w okresie polistopadowym powstaniem takich między innymi utworów, jak jawnie mesjanistyczny poemat "Rocznica".

This article deals with the problem of Kazimierz Brodziński’s various reactions to the literature falling within the concept of romanticism. It concerns his numerous critical statements as well as his poetry, above all the one that was written after his publication of the treatise "O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej" (1818). In this light, Brodziński as a critic - in the 1820s, engaging in polemics with ideologues and enthusiasts of „new poetry”, a particular exam-ple of which is the work "O egzaltacji i entuzjazmie", published shortly before the outbreak of the November Uprising - does not always speak with the same voice as Brodziński the poet does. These differences were visible relatively early, also due to the writer’s aesthetic openness, for example, in the poem "Widzenie na Górach Karpackich" (1821). However, it is more important that they had increased as a result of a change in his attitude towards Polish affairs. The change, which was caused by the uprising itself as well as its tragic consequences for Poles and resulted in the creation of such works as the messianic poem "Rocznica".