State intervention in the economy - Poland and the USA on the example of antitrust law

Celem niniejszej pracy było przedstawienie w formie komparatystycznej zagadnienia interwencji państwa w gospodarkę w Polsce i Stanach Zjednoczonych na przykładzie prawa antymonopolowego. W pierwszym rozdziale pracy przedstawiono doktrynalne podstawy ingerencji państwa w gospodarkę ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju poglądów ekonomicznych powiązanych z określonymi modelami gospodarczymi, a także zadaniami państwa w sferze ekonomicznej. Dokonano także przeglądu podstawowych informacji dotyczących prawa antymonopolowego. W pracy wyróżniono dwa podstawowe modele gospodarcze, które jednocześnie są sobie przeciwstawne tj. etatyzm i liberalizm. Z założenia etatyzm opiera się na aktywnej obecności państwa w gospodarce jako stabilizatora rynku. Z kolei liberalizm redukuję rolę państwa do niezbędnego minimum. Drugi rozdział zawiera opis przyjętego modelu gospodarczego obowiązującego w Polsce jakim jest zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej społeczna gospodarka rynkowa, omówiono także zagadnienia polskiego prawa antymonopolowego w ujęciu materialnym oraz proceduralnym. Trzeci rozdział pracy zawiera podstawowy opis systemu gospodarczego przyjętego w Stanach Zjednoczonych z uwzględnieniem amerykańskiego prawa antytrustowego zarówno w ujęciu materialnym jak i proceduralnym. Modele gospodarcze przyjęte w Polsce i Stanach Zjednoczonych można określić jako rozwiązania pośrednie pomiędzy etatyzmem i liberalizmem. Przyjęty w Stanach Zjednoczonych model gospodarczy cechuje się mniejszą aktywnością państwa, co przekłada się na przywiązanie uwagi do dobrze działającego rynku. Natomiast model przyjęty w Polsce, oraz mówiąc szerzej na kontynencie europejskim, cechuje się większą aktywnością prosocjalną państwa. Czwarty rozdział stanowi podsumowanie w którym zwrócono uwagę na najważniejsze różnice występujące pomiędzy założeniami aksjologicznymi występującymi pomiędzy polskim a amerykańskim prawem antymonopolowym. Podstawowe założenia amerykańskiego prawa antytrustowego koncentrują się na zagwarantowaniu dobrze działających mechanizmów konkurencji, co przekłada się na ogólne podniesienie dobrobytu powszechnego. W modelu tym interes konsumenta nie stanowi podstawowego celu prawa antymonopolowego, lecz jest pośrednio osiągany dzięki zapewnieniu dobrze funkcjonujących reguł konkurencji. Z kolei model prawa antymonopolowego przyjęty w Europie w swoich podstawowych założeniach ma zapewnić dobrobyt konsumentom. Dokonano także analizy najważniejszych spraw antymonopolowych zarówno amerykańskim jak i europejskich takich jak: United States v. Microsoft Corp., sprawy korporacji Microsoft przeciwko Komisji Europejskiej, fuzja General Electric Company (GE) z Honeywell oraz korporacja Google przeciwko Komisja Europejska. Ze względu na przyjęte odmienne założenia podstawowych celów prawa antymonopolowego w Europie oraz Stanach Zjednoczonych dochodziło do przypadków różnic w rozstrzygania podobnych spraw antymonopolowych toczonych przed organami europejskimi i amerykańskimi.

The aim of this thesis is to present in a comparative form the issue of state intervention in the economy in Poland and the United States on the example of antitrust law. The first chapter of the thesis presents the doctrinal basis of state interference in the economy, with particular emphasis on the development of economic views related to specific economic models, as well as the state's tasks in the economic sphere. The basic information about antitrust law was also presented. The thesis distinguishes two basic economic models which are at the same time contradictory, i.e. statism and liberalism. The assumption of statism is based on the active presence of the state in the economy as a stabilizer of the market. On the other hand liberalism reduces the role of the state to the necessary minimum. The second chapter contains a description of the adopted economic model in Poland, which is a social market economy according to the Constitution of the Republic of Poland, also discussed the issues of Polish antitrust law in material and procedural terms. The third chapter of the thesis contains a basic description of the economic system adopted in the United States, including US antitrust law, both in material and procedural terms. Economic models adopted in Poland and the United States can be described as indirect solutions between statism and liberalism. The economic model adopted in the United States is characterized by less activity of the state, which focuses on a well-functioning market. However, the model adopted in Poland and more broadly speaking on the European continent is characterized by greater pro-social activity of the state. The fourth chapter is a summary in which attention was drawn to the most important differences between the axiological assumptions occurring between Polish and American antitrust law. The basic assumptions of US antitrust law focus on guaranteeing well-functioning mechanisms of competition, which translates into a general increase in general well-being. In this model, the consumer's interest is not the primary objective of antitrust law, but is indirectly achieved through the well-functioning competition rules. By contrast the antimonopoly law model adopted in Europe in its basic assumptions ensure prosperity to consumers. This chapter moreover presents an analysis of the most important antimonopoly cases, both American and European, such as: United States v. Microsoft Corp., cases of Microsoft corporation against the European Commission, merger of General Electric Company (GE) with Honeywell and Google corporation against the European Commission. Due to the different assumptions of the basic objectives of antitrust law in Europe and the United States, there were cases of differences in the resolution of similar antitrust cases against European and American authorities.