Jojne Firułkes by Gabriela Zapolska — stagings, controversies and innovations in the way of presenting Jewish figures

W niniejszej pracy zajmuję się zbadaniem dramatu pt. Jojne Firułkes Gabrieli Zapolskiej pod kątem przedstawiania postaci żydowskich w XIX-wiecznej Polsce, kontrowersji, jakie wywołały inscenizacje sztuki oraz odbioru dzieła przez środowisko polskie i żydowskie. Dla zakreślenia szerszego kontekstu zajęłam się także opisem stereotypów dotyczących postaci żydowskich w polskich dramatach XIX w., dokonałam skrótowej analizy relacji polsko-żydowskich w XIX w. oraz przyjrzałam się odbiorowi dramatu Małka Szwarcenkopf, pierwszej części dyptyku „sztuk żydowskich” Zapolskiej. Według przeprowadzonej przeze mnie analizy źródeł Jojne Firułkes jest sztuką pod wieloma względami nowoczesną i wyprzedzającą swoją epokę. Pomimo krytyki ze strony zarówno Żydów, jak i Polaków (krytyki w pewnych przypadkach uzasadnionej), myślę, że można uznać dramat Zapolskiej za jedno z pierwszych w historii polskiego dramatopisarstwa przedstawienie społeczności żydowskiej jako wspólnoty o własnej tożsamości, nie istniejącej jedynie w odniesieniu do Polaków.

In my thesis, I am investigating the drama entitled Jojne Firułkes by Gabriela Zapolska in terms of presenting Jewish characters in 19th-century Poland, the controversy caused by the staging of the play, and the reception of the work by the Polish and Jewish communities. In order to provide a broader context, I also dealt with the description of stereotypes regarding Jewish characters in Polish dramas of the 19th century, I made a brief analysis of Polish-Jewish relations in the 19th century, and I looked at the reception of Małka Szwarcenkopf, the first part of Zapolska's "Jewish plays" diptych.According to my analysis of sources, Jojne Firułkes is in many ways modern art and ahead of its time. Despite criticism from both Jews and Poles (criticism justified in some cases), I think that Zapolska's drama can be considered one of the first in the history of Polish playwriting to present the Jewish community as a community with its own identity, which does not exist only in relation to Poles.