Tenczynek As Suburban Village

Przedmiotem pracy był Tenczynek - duża wieś w strefie podmiejskiej Krakowa, oddalona od tego miasta o 20 km. Autor analizował aktualne przemiany funkcjonalne tej miejscowości, objętej intensywnymi procesami suburbanizacji.Tenczynek leży w płd. - zachodniej części Wyżyny Krakowskiej, na styku Rowu Krzeszowickiego i Garbu Tenczyńskiego, co stanowi o jego atrakcyjności krajobrazowej, turystycznej i osadniczej. Ponad 2/3 powierzchni wsi zajmują lasy Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Zbudowane z wapieni i skał wulkanicznych (diabaz) wzgórza sięgają 380 m n. p. m.Wieś ta została założona w 1319 r., w dobrach Tęczyńskich, rezydujących w pobliskim zamku. Za ostatnich właścicieli, Potockich, Tenczynek był osadą przemysłową (kopalnie węgla, kamieniołomy, browar). Obecnie jest szybko rozwijającą się wsią podmiejską w zachodniej części Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, dzięki dobrym połączeniom komunikacyjnym z Krakowem.O pomyślnej sytuacji Tenczynka świadczy szybki wzrost liczby mieszkańców - od 1988 r. zaludnienie wsi wzrosło o 25% i osiągnęło 3,5 tys., dzięki przyrostowi naturalnemu i napływowi z zewnątrz, głównie z Krakowa. Społeczność miejscową cechuje dobry poziom wykształcenia. Większość mieszkańców pracuje w Krakowie, lub w Krzeszowicach - ośrodku gminy.Zabudowa wsi rozwija się w jej północnej części, gdzie, oprócz domów jednorodzinnych i zespołu ogródków działkowych, skupione są podstawowe usługi (sklepy, szkoła, kościół, ośrodek zdrowia). Do zabytków należy kościół, dwa domy z końca XIX w. i brama, przy drodze do lasu. Zwraca uwagę ożywiony ruch budowlany - co roku kończy się budowę około 20 nowych domów.Główną funkcją wsi są usługi, zwłaszcza handlowe i budowlane. Jest tu obecnie 368 podmiotów gospodarczych. Przez Tenczynek przebiega kilka szlaków turystycznych, jednak brak bazy noclegowej utrudnia wykorzystanie walorów wsi. Rolnictwo niemal zupełnie zanikło; grunty orne stały się odłogami, wkracza na nie las, nie ma już hodowli zwierząt gospodarskich. Warunki naturalne dla rolnictwa były tu zresztą niesprzyjające.Zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego i Planem Odnowy Miejscowości Tenczynek, głównymi kierunkami rozwoju dla tej wsi ma być mieszkalnictwo i turystyka, co wymaga modernizacji i uzupełnienia istniejącej infrastruktury. Chronione będą walory kulturowe Tenczynka i jego przyroda.

Tenczynek As Suburban VillageThe author has dealt with Tenczynek, the great village lying in the Cracow suburbian zone, 20 km west of the city. The discussed locality is actually transformed into suburb, due suburbanization processes. Tenczynek is situated in the south - western part of the Cracow Upland, within the border zone of the Krzeszowice Trench and the Tenczyński Ridge. There are limestone and volcanic (diabase) hills, reaching 380 m a. s. l. Forests cover 65% of the village area. Thus Tenczynek is attractive spot for tourism and settlement.The village was founded in 1319, in the Tenczyński's domaine, who lived in the castle nearby. The last owners, the Potocki's, made the village an industrial centre, with quarries, hard coal mines and a brewery. Actually Tenczynek, due to good transport relations with Cracow, becomes the typical suburban village, in the western part of the Cracow Metropolitan Area (Agglomeration).The village shows the quick demographical growth - since 1988 a population number has increased at 26% and amounts 3548 - the highest level in the whole Krzeszowice commune. This is a result of natural increase and an inflow, mostly from Cracow. People of Tenczynek are well - educated, thus they work mainly in tertiary, in Cracow or at Krzeszowice, the commune centre.New houses and other objects are built in the northern part of Tenczynek. There are basic services (a school, a church, a medical centre, some shops, a bus stop) - and a zone of allotment gardens. The buildings of a historic value are: the church, two villas built a century ago and the gate by the road leading to Potocki's Forest. The number of new, modern houses is greater and greater - some 20 a year.The basic Tenczynek's functions is dwelling and tertiary, in that trade and construction. There are 368 economic entities, led by local businessmen. In spite of attractive site and some tourist routes, the tourist function is underdeveloped, beacause of lodging facilities. The agriculture is not practised - animals are not kept, the fields became fallows. The natural conditions for this activity were always unfavourable at Tenczynek.Plans of development, prepared for this village, are for further development of the suburban dwelling, also for the tourism and tertiary. Infrastructure should be completed and modernized, cultural and natural values pretected.