Sources of the Russian autocracy in the period from the tenth to the sixteenth century.

W pracy pochylono się nad fenomenem władzy samodzierżawnej, który jest jednym z najbardziej fascynujących w kulturze rosyjskiej. Jest to samodzielny twór rosyjski, którego podstawą jest przetworzenie bizantyńskiej myśli politycznej i połączenie jej z mongolskimi metodami sprawowania władzy oraz koncepcjami politycznymi znanymi w Ordzie. Jak pisze Bierdiajew: "dusza narodu rosyjskiego została uformowana przez Kościół prawosławny, otrzymała formację czysto religijną", uważa on, że pierwiastki religijne stanowiły podstawę rosyjskiego myślenia, także politycznego. W takim ujęciu, polityka przestawała być działalnością stricte społeczną, ale nabierała cech misji dziejowej. W czasie, gdy Europa Zachodnia ewoluowała w stronę rozdziału Kościoła od państwa, w Rosji obserwować można było proces odwrotny. Ścisła integracja państwa ruskiego z Cerkwią ułatwiała stworzenie państwa autokratycznego – religijna legitymacja wzmacniała niekwestionowalność decyzji politycznych. Drugim niezwykle ważnym źródłem samodzierżawia są uwarunkowania mongolskie. Przez ponad dwa wieku książęta ruscy byli poddanymi chana. Okres ten odcisnął ogromne piętno na rosyjskiej historii. Niewola tatarska dawała Rusinom możliwość bezpośredniej obserwacji silnej i od niczego niezależnej władzy centralnej, której nie sposób było się sprzeciwić. Dla Rusinów władza mongolska była także nieprzewidywalna i nie działała według wcześniej ustalonych zasad. Wola chana mogła się w każdej chwili zmienić. Kaprys okupantów wprowadzał nieufność, bierność i oportunizm. W wielu dziedzinach państwo rosyjskie posługiwało się później tradycjami imperium Czyngis Chana.Praca ta skupia się na okresie od X do XVI wieku, w którym dokonuje się spotkanie, przetworzenie, a w końcu także przemieszanie idei mongolskich i bizantyńskich. Analiza obejmuje okres panowania dynastii Rurykowiczów na Rusi. Praca jest napisana w sposób chronologiczny. Ten sposób ujęcia tematu pozwala obserwować kolejne stadia rozwoju różnych aspektów pojęcia władzy na Rusi. W pierwszym rozdziale analizowana jest religia prawosławna i koncepcja władzy we Wschodnim chrześcijaństwie i Bizancjum oraz pierwsze lata okresu kijowskiego. Łączą się one istotowo, ponieważ decyzja o chrzcie w obrządku wschodnim byłą pierwszą, która zaważyła na dalszym rozwoju państwowym. Był to wybór kulturowego centrum państwa oraz typu relacji między władzą świecką a duchową. Przedmiotem drugiego rozdziału jest okres jarzma mongolskiego. Będzie on próbą wykazania, na ile wzorce imperium Czyngisydzkiego wpłynęły na kształtującą się państwowość ruską. Opisany zostanie także proces wychodzenia Rusi spod niewoli tatarskiej oraz sposób w jaki Moskwa zdobyła przodującą rolę wśród księstw ruskich. Trzeci rozdział jest poświęcony temu w jaki sposób łączyły się koncepcje bizantyńskie i mongolskie w jeden system polityczny, co dokonało się w XV i XVI wieku. Jego przedmiotem jego jest sytuacja kulturowa Rusi po upadku Bizancjum. W procesie odzyskiwania suwerenności powróciła orientacja kulturowa nakierowana na budowę chrześcijańskiego imperium, jednak ze względu na dwa wieki niewoli tatarskiej musiała ona zostać przetworzona i na przystosowana do nowych warunków na Rusi.

The subject of this study is the presentation of the sources of tsarist autocracy (tsarskoye samoderzhaviye) – specifically Russian form of monarchical absolutism. It is thus focused on the period between the tenth and the sixteenth century of Russian history, when Byzantine and Mongolian political and religious concepts and practices were adopted by Russian rulers in order to create a unique system of political power with a specific ideology to legitimize it. The work presents the stages of development of tsarist autocracy in various aspects in chronological order. The first chapter presents the key traits of Orthodox religion and the concept of power in the Eastern Christianity and Byzantium and the first years after Christianization of Kiev. The decision of the baptism in the Eastern Rite determined the further development of Russian political system – especially the relationship between the secular and spiritual power – and formed the ultimate legitimization system for Russian rulers. The second chapter is presenting the period of the Mongol yoke and the influence it had on Russia. Author will try to describe the process of leaving Russia from Tartar bondage and will try to answer the question how Moscow has won a leading role among the other Russian principalities. The second chapter will also give some information about Ferraro-Florentine Union and the establishment of Kasimow vassal state. These events have occurred during the period of Tatar yoke, but they determined the history of Russia by changing its geopolitical position. The third chapter is describing the fifteenth and sixteenth century process of mixing the Byzantine and Mongol concepts and practices into single political system. The fall of the Byzantine Empire coincided in time with the process of regaining sovereignty by Russia. The liberation of Russian lands from the Tatars and their unification under single ruler was backed by the Byzantine theological-political concepts of Christian State. The result of this process was the idea of Moscow as the Third Rome, which is essential to the development of Russian statehood. The author also analyzes imperial ideology of Ivan IV the Terrible, views and Joseph Wołocki and Nil Sorski whose dispute re-shaped relationship between the state and the Orthodox Church after the fall of Constantinople.