Religion and human rights: a comparative study of the cultural and legal frameworks in Sweden, Poland and Saudi Arabia

Praca omawia zależności między modelem relacji religii i państwa a poziomem ochrony praw człowieka. Badanie oparto na porównaniu trzech różnych przypadkach: Arabii Saudyjskiej (model teokratyczny), Polski (model narodowo-religijny) oraz Szwecji (model laicki). Celem było sprawdzenie, w jakim stopniu stopień instytucjonalnej separacji religii od państwa wpływa na przestrzeganie wolności jednostki, zwłaszcza wolności religijnej, światopoglądowej i słowa. W pracy wykorzystano podejście porównawcze oraz elementy metod jakościowych. Dane pochodziły z aktów prawnych, raportów organizacji międzynarodowych, orzecznictwa sądów oraz literatury z zakresu socjologii religii i praw człowieka. Uzyskane wyniki pokazują, że im większa jest instytucjonalna niezależność państwa od religii, tym wyższy poziom ochrony praw jednostki. W modelu teokratycznym występują istotne ograniczenia wolności obywatelskich, podczas gdy model laicki zapewnia najwyższy standard neutralności światopoglądowej. Zwrócono również uwagę, że sekularyzacja przybiera różne formy, a relacje religii i państwa są silnie uwarunkowane historycznie i kulturowo. Wnioski wskazują, na potrzebę dalszych badań nad hybrydowymi modelami oraz nad wpływem przemian społecznych na przyszłe kierunki relacji między religią a państwem.

This thesis explores the relationship between the model of state–religion relations and the level of human rights protection. The study is based on a comparative analysis of three distinct cases: Saudi Arabia (theocratic model), Poland (national-religious model), and Sweden (secular model). The aim was to examine to what extent the degree of institutional separation between religion and the state influences the observance of individual freedoms, particularly freedom of religion, belief, and expression. The research adopts a comparative approach and incorporates elements of qualitative methodology. The data were drawn from legal acts, reports by international organisations, court rulings, and academic literature in the fields of the sociology of religion and human rights. The findings demonstrate that the greater the institutional independence of the state from religion, the higher the level of protection for individual rights. The theocratic model is characterised by significant restrictions on civil liberties, whereas the secular model ensures the highest standard of ideological neutrality. The analysis also highlights that secularisation manifests in diverse forms and that state–religion relations are deeply shaped by historical and cultural contexts. The conclusions point to the need for further research into hybrid models, as well as into the impact of social change on the future trajectories of state–religion relations.