The difficult art of growing up. Performative events for teenage audiences

Pracę magisterską poświęcam wydarzeniom performatywnym, które czerpią z filozofii pedagogiki teatru i dedykowane są nastoletniej publiczności. Poetykę opowieści o dorastaniu staram się nakreślić na podstawie kilku wybranych inicjatyw twórczych: Stan wyjątkowy Justyny Lipko-Koniecznej i Doroty Ogrodzkiej, zrealizowany jako finał projektu Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Teatru Powszechnego im. Z. Hübnera w Warszawie i Korporacji Teatralnej (premiera wrzesień 2015), +#@!? (słowo na G) Teatru Układ Formalny w reżyserii Grzegorza Grecasa (premiera wrzesień 2017) oraz Dzieci Saturna Agaty Baumgart i Aleksandry Matlingiewicz, przygotowane w Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza w Poznaniu (premiera maj 2020). Wymienione projekty nie pokazują dzieciństwa i nastoletniości jako rajów utraconych, za którymi warto tęsknić przez całą resztę życia – tematycznie krążą wokół codzienności uczniów i uczennic, nie korzystają z żadnych odniesień do baśniowej estetyki czy motywu ekscytujących przygód inicjacyjnych. Najważniejszym czynnikiem zapewniającym owym projektom wiarygodność w oczach młodych ludzi jest fakt, iż fikcyjne fabuły zbliżają się do potocznej rzeczywistości nastolatków. Pierwszy rozdział pracy poświęcam nakreśleniu połączeń między pedagogiką teatru a innymi zjawiskami kulturowymi, przede wszystkim odwołuję się do dyskursu praktyk uczestnictwa w kulturze. Przybliżam także historię rozwoju edukacji i animacji teatralnej w Polsce w XX wieku. W drugim rozdziale opisuję różnice w metodach pracy dorosłych z dorastającymi ludźmi oraz formach poszczególnych projektów. Zwracam uwagę na zależność formy i celów wybranych inicjatyw od kontekstów ekonomicznych, społecznych i geograficznych, w których funkcjonują. Obraz sztuki poświęconej tematowi dorastania dopełniają rozważania zawarte w rozdziale trzecim, gdzie krytykuję obowiązujący w Polsce model szkolnictwa i zastanawiam się nad jego udziałem w procesie reprodukowania określonych wzorców naszego myślenia i zachowania. W tej części pracy śledzę obecne w wybranych projektach wątki, które problematyzują zachowania i poglądy stanowiące integralną część szkolnej codzienności. Na koniec pokazuję, że każdy z opisanych projektów można potraktować jako pożyteczne narzędzie pedagogiczne, służące rozwijaniu umiejętności szukania przez nastolatków połączeń pomiędzy ich osobistą sytuacją życiową i społecznymi, kulturowymi i politycznymi aspektami dookolnej rzeczywistości. Zwracam więc uwagę na fakt, iż teatr tworzony z myślą o nastolatkach może mieć cele polityczne – dotyczą one renegocjacji znaczeń w zakresie publicznej dyskusji o zdrowiu psychicznym, seksualności, cielesności oraz wpływu liberalnego kapitalizmu na jakość codziennego funkcjonowania.

I devote my master's thesis to performative events, dedicated to teenage audiences and deriving from the philosophy of theater pedagogy. I try to outline the poetics of the story of adolescence on the basis of a few selected performative projects: Stan wyjątkowy directed by Justyna Lipko-Konieczna and Dorota Ogrodzka, completed as the project finale of the POLIN Museum of the History of Polish Jews, Teatr Powszechny im. Z. Hübner in Warsaw and the Theater Corporation (premiere in September 2015), +#@!? (słowo na G) of Teatr Układ Formalny directed by Grzegorz Grecas (premiere in September 2017) and Dzieci Saturna by Agata Baumgart and Aleksandra Matlingiewicz, prepared at Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza in Poznan (premiere in May 2020). These projects do not show childhood and adolescence as lost paradises, which are worth to be missed for the rest of your life – thematically they revolve around everyday life of students and do not use any references to fairy-tale aesthetics or the theme of exciting initiation adventures. The most important factor of ensuring the credibility of these projects in the eyes of young people is the fact, that the fictional plots come closer to everyday reality of teenagers.The first chapter of the work is devoted to outlining the connections between the pedagogy of theater and other cultural phenomena. First of all, I refer to the discourse of the cultural participation. I also present the history of development of theater education and animation in Poland in the 20th century. In the second chapter, I describe the differences in the methods of artistic working with adolescents. I draw attention to the dependence of the form and goals of selected initiatives on the economic, social and geographical contexts in which they function. The image of art devoted to the subject of adolescence is complemented by chapter three, where I criticize the current model of public education in Poland and consider its participation in the process of reproducing certain patterns of our thinking and behavior. In this part of the work, I follow the threads present in selected projects, that problematize behaviors and views, which are an integral part of everyday school life. Finally, I show, that each of the described projects can be treated as a useful pedagogical tool for developing teenagers' ability to find connections between their personal life situation and the social, cultural and political aspects of the surrounding reality. Therefore, I would like to draw your attention to the fact, that theater created for teenagers may have political goals – they concern the renegotiation of meanings in the field of public discussion about mental health, sexuality, corporeality and the influence of liberal capitalism on the quality of everyday life.