"The gospel according to Judas" by Henryk Panas as an Apocrypha

Spojrzenie na powieść Według Judasza jako apokryf rozpoczyna się poetologiczną analizą dzieła. Badanie związku autora zewnętrznego z autorem wewnętrznym oraz narratorem – bohaterem prowadzi do wniosku, iż Judasz jest porte parole samego Panasa. Bliższe przyjrzenie się postaciom, fabule oraz odbiorcy przedstawionemu pokazuje, że Jezus, zwykle protagonista, tutaj tylko dopełnia historię zdrajcy. Współcześnie apokryf, oprócz prymarnie „kościelnego” znaczenia, jest także rodzajem relacji intertekstualnej w literaturze. Hybrydyczność ta powoduje dwudzielność badań – z jednej strony konieczna jest analiza Judasza przez pryzmat definicji i utworów stricte apokryficznych, z drugiej zaś spojrzenie na niego jako utwór intertekstualny i palimpsest. Zestawienie powieści Panasa z innymi dziełami o podobnej, biblijnej tematyce – Judaszem z Kariothu Rostworowskiego, Bogiem, Szatanem, Mesjaszem i…? Sandauera, Opowieściami ewangelistów Kosidowskiego oraz spojrzenie na nie jako literaturę para-egzegetyczną pozwala ukazać różnorodność sposobów objaśniania Pisma Świętego i ogromne zróżnicowanie wniosków. Przytoczone na samym końcu krytyczne wypowiedzi oraz recenzje obrazują odbiór powieści w latach 70. XX wieku.

A view on the novel The gospel according to Judas as an Apocrypha starts from the analysis of poetic work. The study of relationship among external author, implied author and narrator – protagonist leads to the conclusion, that Judas is a porte parole of Panas. A closer look at the characters, the story and the presented recipient shows, that Jesus, usually the protagonist, just completes the story of the traitor here. Nowadays Apocrypha, apart from prime “ecclesiastic” meaning is also a kind of intertextuality in the literature. This hybridity causes the dichotomy of research – on the one hand Judas’ analysis from the perspective of definition and stricte apocryphal work are necessary, on the other hand looking on this as an intertextual novel and palimpsest. Comparison between novel of Panas and other works of similar biblical topics – Judas of Kerioth by Rostworowski, God, Satan, Messiah and by Sandauer, Evangelists’ stories by Kosidowski and look on them as an para¬-exegetical literature can show many ways of explaining Holy Scripture and huge differentiation of conclusions. Critical comments cited in the end and the reviews illustrate perception of the novel in the 70s of the twentieth century.