Między polityką pamięci a pamięcią historyczną: Wojna Afgańska we współczesnej Rosji

Wojna sowiecko-afgańska (1979-1989) należy do tych lokalnych wojen XX wieku, które toczyły się na obcym terytorium bez wsparcia ludności w państwie. Uczestników takich wojen często przyciągały do nich mimowolnie, ale z woli politycznego kierownictwa. Co więcej, wojny takie zazwyczaj nie były powodem do dumy dla państwa. W tym sensie wojnę afgańską można porównać do wojny wietnamskiej, prowadzonej przez USA w latach 1955-1975 na terytorium Wietnamu. W obu przypadkach porażka nie była militarna: ani armia radziecka w Afganistanie, ani armia amerykańska w Wietnamie nie zostały pokonane, ale żadna z nich nie mogła rozwiązać głównego zadania politycznego: stworzyć przyjazny i stabilny reżim, który podzielałby ich ideologiczne i polityczne aspiracje.Ogólnie rzecz biorąc, dla Związku Radzieckiego wojna sowiecko-afgańska była pod wieloma względami wojną nieznaczącą. Przez dziewięć lat w Afganistanie służyło tylko 620 tys. młodych mężczyzn i kilka młodych kobiet, co w porównaniu z całkowitą liczbą żołnierzy w kraju nie było dużą liczbą. Jednak kampania afgańska stała się dla ZSRR poważnym obciążeniem gospodarczym i militarnym, a porażka w Afganistanie pogłębiła nieufność narodu radzieckiego do rządu, która wzrosła w latach 80. Dlatego też, pomimo zakresu zaangażowania obywateli sowieckich, wojna afgańska wydaje się być tematem wciągającym do badań naukowych.Pamięć o wojnie w Afganistanie jest interesująca nie tylko jako pamięć traumatyczna, której społeczeństwo jeszcze nie dogoniło, ale także jako pamięć o epoce, kiedy polityka zagraniczna państwa weszła w konflikt z nastrojami społecznymi, co stało się jednym z najważniejszych korzeni kryzysu państwa w połowie lat 80. i późniejszego upadku. Pamięć afgańskich weteranów jest jedną z dziedzin, w których można badać konfrontację między polityką historii od góry a pamięcią zbiorową od dołu. Wojna afgańska nie jest aktywnie wykorzystywana w rosyjskiej polityce historycznej, więc prawdziwe obrazy przeszłości nie są całkowicie pokryte jaskrawą propagandową, jak to miało miejsce w przypadku II wojny światowej. Tutaj jest niepowtarzalna okazja, aby przyjrzeć się pamięci, która powstała bez silnego wpływu oficjalnej polityki historycznej i zobaczyć, jak prawdziwe tendencje pamięciowe w społeczeństwie odpowiadają polityce państwa.

The Soviet-Afghan (1979-1989) war belongs to those local wars of the XXth century, that were conducted on foreign territory without the support of the population within the State. The participants in such wars were often attracted to them involuntarily, but at the will of the political leadership. Moreover, such wars usually were not a reason of pride for the state. In this sense, the Afghan war can be compared with the Vietnam War, conducted by the US in 1955-1975 on the territory of Vietnam . The failure in both cases was not military: neither the Soviet army in Afghanistan nor the American army in Vietnam were defeated, but neither of them could solve the main political task: to create a friendly and stable regime that shared their ideological and political aspirations.In general, for the Soviet Union, the Soviet-Afghan war was in many respects an insignificant war. For nine years, only 620 thousand young men and a few young women served in Afghanistan, which was; in comparison to the total amount of soldiers in the country, not a large number. However, the Afghan campaign became a heavy economic and military burden for the USSR, and the failure in Afghanistan aggravated the Soviet people's distrust of the government, which grew in the 1980s. Therefore, despite the scope of Soviet citizens’ involvement, the Afghan war seems to be an absorbing subject for an academic research.The memory about the war in Afghanistan is interesting not only as a traumatic memory which is still not got over by the society, but also as a memory about the epoch when the foreign policy of the state came into conflict with the moods in the society, what became one of the most important roots for the crisis of the state in the middle 80th and for the following collapse. The memory of the Afghan veterans is one of the fields, where it is possible to study the confrontation between the politics of history going from the top and the collective memory going from the bottom. The Afghan war is not used actively in the Russian politics of history, so the real images of the past are not completely covered with the bright propaganda ones, as it happened in a case of the Second World War. Here there is a unique opportunity to examine the memory, which was formed without a strong influence of the official politics of history and see, how the real memorial tendencies in the society correspond to the politics of the state.