The Samoa agreement in the context of the European Union's foreign policy objectives and values

Przedmiotem rozprawy jest analiza Umowy z Samoa z 2023 roku, która zastąpiła wcześniejszą Umowę z Kotonu i ustanowiła nowe ramy współpracy między Unią Europejską a 77 państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (OACPS). Niniejsza rozprawa ma na celu wieloaspektową ocenę umowy w świetle deklarowanych przez UE głównych wartości i celów w polityce zagranicznej. Tak zakreślony cel badawczy wymagał po pierwsze odwołania się do aksjologii UE i zdefiniowania jej wartości i celów w stosunkach zewnętrznych. Główne pytania badawcze skupiają się na tym, w jaki sposób UE propaguje swoje wartości w stosunkach zewnętrznych, czy skutecznie realizuje zobowiązania wynikające z traktatów unijnych oraz jaką rolę odgrywają instrumenty takie jak deklaracje demokratyczne.W pracy podkreślono ewolucję relacji Wspólnoty z państwami AKP – od paternalistycznego podejścia i jednostronnych przywilejów handlowych (zapisy w Traktatach rzymskich) po współpracę opartą na równym partnerstwie. Umowa z Samoa jest przełomowa, gdyż wyraźnie akcentuje wspólne działania w obszarach globalnych wyzwań, takich jak zrównoważony rozwój, migracje, pokój i bezpieczeństwo, a także potwierdza znaczenie demokracji i dobrych rządów, praw człowieka wszystkich generacji oraz praworządności. Dzięki konsekwentnemu propagowaniu tych zasad UE umacnia swoją pozycję jako „normatywna potęga” i „mocarstwo niewojskowe”, ale jednocześnie dostosowuje priorytety do zmieniającego się porządku geopolitycznego, aspirując do roli globalnego gracza.

The subject of this dissertation is the analysis of the Samoa Agreement of 2023, which replaced the earlier Cotonou Agreement and established a new framework for cooperation between the European Union and 77 countries of Africa, the Caribbean, and the Pacific region (OACPS). The aim of this dissertation is to provide a multifaceted assessment of the agreement in light of the EU’s declared core values and objectives in foreign policy. Such a research objective firstly required reference to the EU’s axiology and a definition of its values and goals in external relations. The main research questions focus on how the EU promotes its values in external relations, whether it effectively fulfils its obligations under EU treaties, and what role instruments such as democratic declarations play.The dissertation emphasizes the evolution of the Community’s relations with ACP states – from a paternalistic approach and unilateral trade privileges (stipulated in the Rome Treaties) to cooperation based on equal partnership. The Samoa Agreement is groundbreaking, as it clearly emphasizes joint action in areas of global challenges such as sustainable development, migration, peace and security, while also reaffirming the importance of democracy and good governance, human rights of all generations, and the rule of law. Through the consistent promotion of these principles, the EU strengthens its position as a “normative power” and a “civilian power,” while at the same time adapting its priorities to the changing geopolitical order, aspiring to the role of a global actor.