Motyw strachu w utworach Edgara Allana Poe

Niniejsza praca miała na celu analizę czynników, jakie wywołują irracjonalny strach u czytelników opowiadań Edgara Allana Poe. Celem mojej pracy był ich opis oraz analiza utworów oparta na unikatowej formule strachu stworzonej przez autora.W pracy została przedstawiona krótka charakterystyka społeczeństwa z czasów, w których żył Poe, jak również wpływ elementów powieści gotyckiej oraz tragicznych wydarzeń z przeszłości na twórczość pisarza. Wyróżnione zostały również lęki społeczne widoczne na początku XIX wieku w Ameryce. W pierwszym rozdziale zostały opisane najczęściej pojawiające się w gazetach tytuły, które budziły fascynację i mroziły krew w żyłach dziewiętnastowiecznej publiczności. Pojęcie strachu oraz użycie koszmaru sennego jako tła dla gotyckiego opowiadania zostało opisane i przeanalizowane w drugim rozdziale. Ponadto zostały przedstawione informacje dotyczące fascynacji śmiercią oraz ludzką psychiką, jaką wykazywał Edgar Allan Poe. Aby wzbudzić strach u czytelników, autor opracował formułę składającą się z czterech elementów, mających na celu manipulację uczuciami czytelnika. Uzyskanie efektu strachu służyło również tak samo jak użycie struktur zdaniowych oraz użycie motywu koszmaru jako tła dla wydarzeń. Edgar Allan Poe wprowadzał pierwszoosobowych narratorów, którzy służą czytelnikowi jako jedyne źródło wiedzy. Istotne było więc zbudowanie relacji pomiędzy narratorem a czytelnikiem aby wzbudzić poczucie irracjonalnego strachu przed zagrożeniem, pomimo jego oczywistego braku w sensie fizycznym. W drugim rozdziale został również omówiony język, jakim autor operował w swoich dziełach oraz jego spojrzenie na tworzenie tekstów, jakim podzielił się z publicznością w swoim eseju „Filozofia kompozycji”.Trzecia i ostatnia część mojej pracy dotyczy analizy czterech opowiadań: „Bereniki”, „Upadku domu Usherów”, „Ligeii” oraz „Studni i wahadła”. Utwory te zostały przeanalizowane w oparciu o wyżej wymienioną formułę strachu. Narratorzy zostali wyposażeni przez autora we wszelkie potrzebne narzędzia, aby wystraszyć czytelnika na poziomie podświadomości. Możliwość identyfikowania się z ich problemami, użycie drobiazgowego i opisowego języka, brak poczucia czasu, strumień świadomości narratora jako jedyne źródło informacji, to tylko kilka z czynników mających wpływ na podświadomą część umysłu czytelnika, odpowiedzialną za odczuwanie irracjonalnego strachu.Zakończenie każdego z tych opowiadań nie posiada logicznego wyjaśnienia, dlatego czytelnik usiłuje zrozumieć i nadać mu sens. Wszystkie wyżej wymienione czynniki powodują, że utwory Edgara Allana Poe są przerażające, fascynujące i ponadczasowe.

The aim of this thesis is to analyze the devices and tools Edgar Allan Poe used to create a sense of irrational fear in his readers' minds. In the analysis the social background, the influence of tragic events and the elements of Gothic fiction are presented, as well as the concept of social anxiety during the beginning of the 19th century. In the first chapter I also provide the most important critical background and typical themes described in newspapers during Poe's lifetime that scared and fascinated the American public in the 19th century.The concept of fear and the nightmare as a setting for the Gothic plot is described and analyzed in the second chapter. In addition, I also provided information needed to explain Poe’s fascination with death, fear and the human psyche. The formula for fear that consists of four elements, as well as the linguistic devices used by Poe, the use of nightmare as a setting and the manipulation of the reader’s emotions are described as the most important fear-producing factors in Poe’s fiction. Edgar Allan Poe equipped his tales with narrators who were used as the only source of knowledge provided to the readers. The strong relation built between the narrator and the reader is another factor that caused the sense of irrational fear that is experienced despite the fact the reader is not endangered psychically. In the second chapter I also attempted at explaining the language of Poe’s writings and his views on the process of writing which he summarized in his essay “The Philosophy of Composition”.The third and the last part of my work consists of the analysis of four tales: “Berenice”, “The Fall of the House of Usher”, “Ligeia” and “The Pit and the Pendulum”. I analyzed them according to Edgar Allan Poe’s formula for fear. All of the narrators presented in those tales are equipped with the tools Poe gave them to scare the reader without his awareness. It is easy to identify with them, they use detailed and descriptive language, they experience a sense of timelessness, they become the only reliable source of knowledge and they deal with problems readers are able to sympathize with. Each of those stories has no logical explanation, therefore the conscious mind of the reader suffers while trying to understand and find a solution. All of the things listed make Edgar Allan Poe's stories terrifying, fascinating and timeless.