Semantyczna analiza i porównanie polskich i węgierskich przysłów powiązanych z tematyką snu

Semantic analysis and comparison of Polish and Hungarian sleep proverbs.

Głównym celem mojej pracy była semantyczna analiza i porównanie polskich i węgierskich przysłów. W rozdziale teoretycznym omówiłam najważniejsze cechy przysłów. Wyjaśniłam także kluczowe pojęcia związane ze znaczeniem przysłów. Podkreśliłam również istotną rolę wartościowania i perspektywizacji w przysłowiach. W części praktycznej skupiłam się na dwóch aspektach – na strukturze znaczeniowej i analizie semantycznej rzeczowników sen, spanie i czasownika spać, a także analizie motywów obecnych w przysłowiach związanych z pojęciem snu. Dokonałam także podziału tych przysłów według występujących w nich motywów. Dwie główne grupy stanowiły wspólne i odrębne motywy, oprócz tego wyodrębniłam także trzecią kategorię, do której zaliczały się metaforyczne przysłowia. W wyniku mojej analizy okazało się, że znacznie więcej jest wspólnych motywów w przysłowiach w obu językach, niż motywów całkowicie odrębnych. Wyniki te stanowiły poparcie tezy traktującej o tym, że mentalność polska i węgierska w dużym stopniu się pokrywa.

The main goal of my dissertation was the semantic analysis and comparison of Polish and Hungarian proverbs. In the theoretical chapter, I discussed the most important qualities of proverbs. I explained what the key terms related to proverbs mean. I outlined the structure and meanings of proverbs. I highlighted the important role of the value judgment and perspectivization in proverbs. In the practical part, I focused on two aspects - the meaning structure and semantic characterization of the noun sleep and a verb to sleep, I also analyzed the themes that appear in proverbs. I divided proverb into groups according to the themes. The main two groups included common themes and separate themes, and there was also a third category in which I placed metaphorical proverbs. My analysis revealed that there are far more common themes in both languages than separate themes. These results prove the assumption that the Hungarian and Polish mentalities and values are mostly the same.

A szakdolgozatom fő célja a lengyel és magyar közmondások szemantikai elemzése és összehasonlítása volt. Az elméleti részben leírtam a közmondások legfontosabb tulajdonságait. Megmagyaráztam a közmondásokkal kapcsolatos elméleti fogalmakat. Felvázoltam a közmondások szerkezetét és jelentésviszonyait. Kiemeltem, hogy milyen fontos szerepet játszik a közmondásokban az értékítélet és perspektivizáció. A gyakorlati részben a két aspektusokra koncentráltam – az álom, alvás és alszik szó jelentésszerkezetére és szemantikai jellemzésre, ugyanakkor a közmondásokban megjelenő motívumok elemzésére. A közmondások alapján leírtam, hogy milyen „tartályként” szerepel az álom és alvás szó, milyen szemantikai tulajdonságokat kapnak ezek a szavak a prototipikus főnevekkel szemben. Az elemzésen során kiderült, hogy ezek a szavak nem kapnak minden esetben olyan tulajdonságot, ami a prototipikus főnévre jellemző, mert az álom nem fizikai tárgy, hanem elvont fogalom, az alvás pedig a cselekvés kifejezésére szolgál. Az alszik ige jelentésszerkezet elemzését az időbeliséget, eseményszerkezetet és sematikus figuráit figyelembe véve elemeztem. Utána felosztottam közmondásokat a motívumok szerint. Két csoportba tartoztak a közös motívumok és különálló motívumok, ezenkívül még a harmadik kategória is volt, amelybe a metaforikus közmondásokat helyeztem. Az elemzésem során kiderült, hogy sokkal több közös motívum van mindkét nyelvben, mint különálló motívum. Ezek az eredmények bebizonyítják azt a feltételezést, hogy a magyar és lengyel mentalitás és értékrend nagymértékben azonos.