Ideal and reality in Fyodor Dostoyevsky's short stories

Fiodor Dostojewski zasłynął w dziejach literatury jako pisarz wybitny, który za szatą literacką skrywa bogate wątki filozoficzne. Na kartach jego dzieł znalazły odbicie problemy uniwersalne i wciąż aktualne: kwestia sensu życia i nieuchronności śmierci, kłopoty ze zrozumieniem i oswojeniem świata, kwestia wolności i sumienia, honoru i miłości. W swojej twórczości prezentował pisarz nie tylko swój filozoficzny światopogląd lecz starał się też przedstawić motywy leżące u podstaw ludzkiej świadomości mające siłę kreacji otaczającej rzeczywistości. W poszukiwaniu prawdy i ideału przebył wiele etapów: romantyzm, socjalizm utopijny, chrystianizm, poczwiennictwo, słowianofilstwo i walkę ze zgubnymi dla Rosji wpływami europejskimi. W niniejszej pracy starano się odzwierciedlić tę jego drogę, ukazać przemiany światopoglądu, krytyczny stosunek do rzeczywistości i refleksję nad możliwościami jej przemiany. Podjęto próbę interpretacji opowiadań Dostojewskiego począwszy od jego utworów młodzieńczych z lat 40. aż po twórczość wieku dojrzałego lat 70. starając się ukazać ich zawartość ideową, ewolucję światopoglądu pisarza, jego obawy związane z kryzysem tradycyjnych wartości utożsamianych z chrześcijaństwem oraz stosunek do rzeczywistości.

Fyodor Dostoyevsky, the greatest among Russian novelists, is also the one most discussed until today. Among the adventures combining into the plot, he used to pose important and burning problems. Moreover in some places the problems were entirely at the service of the idea. Dostoyevsky placed the characters in extraordinary positions, exposing them and colliding with one another in unexpected and unusual environments precisely to test ideas. The man possessed by the idea was clashed with evil of the world, with vulgarity and baseness in their most extreme manifestations. Writer showed how people were possessed by the idea and how the idea inhabited theirs spirits.