The January Insurrection in the woman`s eyes – spectators of the epoch

Powstanie styczniowe funkcjonuje w pamięci zbiorowej Polaków jako jeden z epizodów, które na następne pokolenia określiły charakter „polskiego ducha”. Praca badawcza Powstanie styczniowe w oczach kobiet − świadków epoki poddaje analizie literaturę wspomnieniową autorstwa pań i panien żyjących w czasach, kiedy rozgrywały się wydarzenia związane z genezą powstania styczniowego 1863−1864, a następnie jego przebiegiem. Jest to praca z historii mentalności i świadomości. Przedstawiam w niej sposób widzenia poszczególnych wydarzeń i stosunek do nich bohaterek − autorek pamiętników, dzienników i listów. Odtwarzam opinie kobiet wyrażone na kartach ich dzieł, nie wartościuję tych opinii i ocen, ale próbuję wyjaśnić ich genezę.Nie ulega wątpliwości, że ideą, która kierowała Polakami w chwili rozpoczęcia przygotowań do wszczęcia powstania, było pragnienie zdobycia niepodległości. Wolni duchowo ludzie w zniewolonym kraju zaczęli manifestować niezadowolenie z rządów caratu. Wśród nich nie zabrakło kobiet. W żadnym wcześniejszym polskim powstaniu narodowym udział kobiet nie był tak duży jak w latach 60. XIX wieku, zatem w żadnym innym zrywie doświadczenie kobiet również nie mogło być większe aniżeli za czasów styczniowej insurekcji. Aktywizacja kobiet brała swój początek ze zmian obyczajowo-światopoglądowych, które zachodziły od schyłku XVIII wieku i przez cały wiek XIX. W pierwszym rozdziale odtwarzam nastrój, jaki panował w stolicy Królestwa Polskiego bezpośrednio przed rozpoczęciem manifestacji patriotycznych oraz klimat mentalny na prowincji Kongresówki. Zwracam też uwagę na tereny zaboru austriackiego i Kresy Północno-Wschodnie. Pamiętam o tym, że to kobiety, bardziej niż mężczyźni, przyczyniły się do tworzenia patriotyczno-podniosłego nastroju i przez to potrafiły doskonale oddać słowami jego charakter. Był to okres tzw. „wielkiej rewolucji moralnej”, czyli wojny nerwów, która doprowadziła w końcu do wybuchu powstania styczniowego.W drugim rozdziale skupiam się tylko na tym, co kobiety napisały o mężczyznach spieszących do boju, a następnie w nim czynnie uczestniczących. Na drodze selekcji wybrałam z pamiętników te kwestie, które mają „męski” charakter i wpisują się w tradycyjny nurt myślenia o wojnie jako czasie mężczyzn, z którego kobieta, przynajmniej formalnie, powinna być wykluczona.W rozdziale trzecim ukazuję kobietę w dziejach styczniowej insurekcji, która w równym stopniu wpływała na jej przebieg, działając w służbie cywilnej i na zapleczu ruchu. Tworzę charakterystykę społecznic działających w organizacjach pomocowych, kurierek i emisariuszek oraz kobiet walczących nieugięcie z bronią w ręku.Kobiety − uczestniczki styczniowej insurekcji stworzyły własną legendę o powstaniu styczniowym, którą współtworzyły literackie i malarskie wizje narodowej tragedii. Każda autorka analizowanego przeze mnie pamiętnika i dziennika, utrwalając swoje wspomnienia rozliczała się z przeszłością, dawała upust emocjom, nierzadko skrajnym. Próbuję zatem z chaosu wspomnień wybrać i spisać to, co bardziej interesujące…

The January Insurrection is functioning in the collective memory of Poles as one from episodes which to next generations determined character of the "Polish ghost". The research work which title is: “The January Insurrection in the woman`s eyes – spectators of the epoch” is analyzing the literature of the authorship of women and young girls living in times, when the events associated with the genesis of January coming into existence 1863. It is work from the history of mentality and the awareness. I am describing the way of seeing individual events and the attitude to them in it of − heroines of authors of diaries, daily newspapers and letters. I am reconstructing opinions of women expressed on cards of their work, I am not assessing these opinions and evaluations, but I am trying to explain their genesis.He isn't yielding to the doubt, that with idea which drove Poles in the moment of beginning preparations for starting comings into existence, there was desire for getting the independence. Free spiritually people in the enslaved country started manifesting displeasure at governments of the czarism. Among them women weren't missing. In no earlier Polish national insurrection in the 19th century the participation of women was so great like in years 60, so in no other dash experiencing women could also be bigger than in the days of January insurrection. The mobilization of women took its beginning from changes of customs and outlook of life which stole for the close of the 18th century and for the entire XIX century.In the first chapter I am reconstructing the mood which ruled in the capital city of the Congress Kingdom of Poland directly before commencing patriotic manifestations and the mental climate on the province of Congress Poland. I am also paying attention to areas of the Austrian seizure and North-East Borderland. I remember about the fact that these are women, more than men, contributed to create the patriotic-solemn mood and because of that were able very well to give back with words his character. He was these are a so-called period of the "moral big revolution", i.e. wars of the jitters which led in the end to the January outbreak of an uprising.In the second chapter I am focusing only on what women wrote about men hurrying to the attempt, but next participating actively in it. On the road of selection I chose these issues which they have from diaries "male" character and are becoming part of a traditional course of thinking about the war as the time of men from which the woman, at least formally, should be excluded.In the chapter three I am portraying the woman in the history of January Insurrection which to the same degree influenced her course, acting in the civil service and on the base of the move. I am creating characteristics of community workers being active in aid organizations, couriers and emissaries and women fighting staunchly armed.Women – spectators of the epoch, participants in January insurrection, created the own legend about the January 1863 to which literary and painting visions of the national tragedy contributed. Every author of the diary analysed by me and the daily newspaper, strengthening one's memories she criticallied the past review, gave the discount to emotions, frequently extreme. I am trying and so from the chaos to choose keepsakes and to make a list of it, as more interesting…