THE PUBLIC DOMAIN IN COPYRIGHT LAW

Domenę publiczną można definiować jako koncepcję społeczno-prawną oznaczająca sferę w pewien sposób wolną od praw własności intelektualnej. Można, gdyż w rzeczywistości brak jednej, spójnej definicji tego pojęcia. Zakres tego pojęcia jest zależny od tego w odniesieniu do jakiego kraju, prawa oraz względem jakiego kryterium staramy się uchwycić domenę publiczną. Wywołuje to wiele niepewności prawnych i praktycznych, dotyczących zarówno zakresu jak i swobody korzystania z tego dobra wspólnego.Kształt obecnego systemu prawa autorskiego to wynik ciągłego ścierania się interesów prywatnych (monopole twórców, wydawców, producentów) z interesem publicznym rozumianym jako dostęp i obieg informacji, wolna wymiana myśli a nawet swoboda gospodarcza. Jednym z przejawów tych zależności są przewidziane w większości ustawodawstw wyjątki i ograniczenia monopolu posiadaczy praw, które mają na celu promowanie rozprzestrzeniania się nowych dzieł i wynalazków oraz czasowe ograniczenia praw wyłącznych.Dobrze funkcjonujące prawo w tym zakresie powinno zapewniać odpowiednią równowagę między zabezpieczeniem rozwoju twórczości (ochrona prawa autorskiego) a dostarczaniem tzw. wolnego surowca (domeny publicznej), z którego może korzystać całe społeczeństwo. Mając to na uwadze należy dążyć do zwiększania zakresu i swobody w korzystaniu z domeny publicznej, wszędzie tam gdzie nie powoduje to nieuzasadnionego uszczerbku dla twórców.Na przestrzeni ostatnich lat temat domeny publicznej stał się szczególnie ważny. W wyniku rozwoju technologicznego oraz kształtowania się społeczeństwa informacyjnego zaszły daleko idące zmiany w komunikacji międzyludzkiej, sposobie tworzenia i funkcjonowania współczesnej kultury. Z tego powodu kwestia „cyfrowej domeny publicznej” jest obecnie kluczowym elementem dyskusji o prawach autorskich. Powszechny dostęp do Internetu umożliwił komunikację i rozprzestrzenianie wiedzy na niespotykaną dotąd skalę. Spowodowało to rewolucję opartą na informacji i rozwoju technologicznym, który pozwala przetwarzać, gromadzić i przekazywać informacje w dowolnej formie, bez względu na odległość, czas i wielkość. Dlatego aktualnie potrzebujemy zmian prawnych nadążających za rozwojem technicznym i technologicznym na świecie. Nowe rozwiązania powinny być nastawione na osiągnięcie jak największej pewności i zaufania społecznego w dziedzinie prawa autorskiego, które umożliwią bardziej dynamiczny rozwój społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy.Celem niniejszej pracy jest próba odpowiedzi na pytania o to, czym jest domena publiczna, jakie wartości przemawiają za jej ochroną i jak możemy definiować jej zakres na gruncie obecnie obowiązujących przepisów prawa autorskiego w Polsce. Niewątpliwie trudnością przy przeprowadzaniu analizy dotyczącej zagadnień prawnych domeny publicznej jest skromna polska literatura dotycząca tego tematu. Stąd w pracy znajduje się wiele odniesień do źródeł zagranicznych i internetowych. Ponadto, analiza została ograniczona jedynie do zagadnień domeny publicznej w prawie autorskim, pomijając takie kwestie jak patenty czy znaki towarowe. W celu lepszego zrozumienia istoty omawianych problemów, częstym punktem odniesienia jest prawo międzynarodowe, regulacje Unii Europejskiej oraz prawo polskie.

The public domain can be defined as the socio-legal concept in meaning of the sphere in a way free of intellectual property rights. Can be, because in fact there is no single uniform definition of the term. The scope of this concept dependents on the country, law system and due to which criteria we are trying to capture the public domain. This raises many legal and practical uncertainties regarding both the scope and the freedom of using this common good.The shape of the current law system is the result of the continuous clash of privat interest (monopolies of authors, publishers and producers) and public interest, within the meaning of access and circulation of information, the free exchange of ideas or even economic freedom. One of manifestations of these relationships are, provided in most of the law systems, the exceptions and limitations of monopoly holders, which are designed to promote the spread of new works and inventions, and the time limit of the exclusive rights.Well-functioning law in this area should ensure a reasonable balance between the protection of development of creative works (copyright protection), and the provision of so-called raw material (public domain), which can used by the whole of society. With this in mind, efforts should be made to increase the range and flexibility in the use of public domain wherever it does not cause undue prejudice to the creator.In recent years, the public domain has become particularly important. As a result of technological and information society development and the development of the information society has undergone far-reaching changes in interpersonal communication, the way of creating and functioning of modern culture. For this reason, the issue of "digital public domain" is now a key element of the discussion about copyright. Universal access to the Internet has enabled communication and dissemination of knowledge on an unprecedented scale. This caused a revolution based on the information and technological development that allows to process, collect and communicate information in any form, regardless of its size, the distance and time barrieries.So now we need to change laws, to keep pace with technical and technological world. New solutions should be aimed at achieving the greatest confidence and trust among society in the field of copyright, which will enable more rapid development of society and economy based on knowledge.The purpose of this paper is to answer a question about what the public domain is, what is the value for the protection, and how we can define its scope on the basis of existing copyright law in Poland. Undoubtedly, the difficulty in carrying out the analysis of the legal issues of public domain is modest Polish literature on this topic. Thus, the work is full of references to foreign sources and websites. In addition, the analysis was limited to issues of public domain under copyright law, without taking into account issues such as patents and trademarks. For a better understanding of the problems, there are many references to an international law, the regulations of the European Union and the Polish law.