Education in the work of the Senate in 1935-1939

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie prac parlamentarnych nad oświatą, które miały miejsce w Senacie II Rzeczypospolitej w latach 1935-1939. Kwestie nauki i szkolnictwa były przez cały okres międzywojenny tematem licznych debat oraz sporów politycznych. Przygotowanie, uchwalenie, a następnie realizacja reformy jędrzejewiczowskiej z lat 1932-1933 spowodowały nasilenie dyskusji nad stanem polskiej oświaty. To właśnie w izbie wyższej parlamentu, w IV i V kadencji, odbyły się szczególnie interesujące debaty ogólne oraz procedowanie indywidualnych aktów prawnych z zakresu prawa oświatowego. Praca składa się z wstępu, trzech rozdziałów merytorycznych, podsumowania oraz wykazu bibliograficznego.W pierwszym rozdziale przedstawiona została historiografia funkcjonowania oraz organizacji oświaty po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Prezentacja najważniejszych problemów, z jakimi musiało zmierzyć się Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, stanowi zapowiedź spraw, z jakimi musiały zmagać się wszystkie rządy II RP. W drugim punkcie tego rozdziału omówiono najważniejsze regulacje z zakresu prawa oświatowego, które normowały system nauki i szkolnictwa. Poczynając od dekretu z 7 lutego 1919 r. o obowiązku szkolnym, ustawy z dnia 31 lipca 1924 r. o organizacji szkolnictwa (powszechnie określanej jako lex Grabski) oraz reformę jędrzejewiczowską, zaobserwować można częstotliwość dokonywanych zmian.Drugi rozdział poświęcony został oświacie w pracach Senatu w latach 1935-1939 oraz senatorom uczestniczącym w tych debatach. Warto zdawać sobie sprawę, że zagadnienia nauki i szkolnictwa stanowiły w Senacie w latach 1935-1939 jedno z zagadnień, które budziły największe zainteresowanie parlamentarzystów. Zwrócono również uwagę na senatorów, którzy szczególnie aktywnie uczestniczyli w tych pracach.W ostatnim rozdziale odtworzono przebieg debat ogólnych nad oświatą, które miały miejsce podczas procedowania ustaw skarbowych nad wydatkami Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a także uchwalanie konkretnych ustaw dotyczących nauki i szkolnictwa. Nie zabrakło omówienia spornych kwestii prezentowanych w trakcie debat senackich, które dotyczyły m.in realizacji obowiązku szkolnego, analfabetyzmu czy infrastruktury szkolnej. Szczególną uwagę skoncentrowano na zagadnieniach: oświaty w kontekście szkolnictwa wiejskiego, sytuacji mniejszości narodowych, problemach nauki i szkolnictwa wyższego oraz marginalizacji kultury i sztuki.

The aim of this work is to present the parliamentary activities related to education that took place in the Senate of the Second Polish Republic between 1935 and 1939. Issues concerning education and the school system were subjects of numerous debates and political disputes throughout the interwar period. The preparation, adoption, and subsequent implementation of the Jędrzejewicz educational reform in the years 1932-1933 intensified discussions about the state of Polish education. It was in the upper house of the parliament, during the fourth and fifth terms, that particularly interesting general debates and the processing of individual legal acts in the field of educational law took place. This work consists of an introduction, three substantive chapters, a summary, and a bibliography.The first chapter presents the historiography of the functioning and organization of education in Poland after regaining independence in 1918. The presentation of the most significant challenges faced by the Ministry of Religious Affairs and Public Enlightenment serves as a preview of the issues that all governments of the Second Polish Republic had to contend with. In the second part of this chapter, the most important regulations in the field of educational law that governed the education and school system are discussed. Starting with the decree of February 7, 1919, on compulsory education, the Act of July 31, 1924, on the organization of the school system (commonly referred to as the Grabski Act), and the Jędrzejewicz reform, one can observe the frequency of changes being made.The second chapter is devoted to education in the Senate's work in the years 1935-1939 and the senators who participated in these debates. It is important to note that issues related to education and the school system were among the topics that garnered the greatest interest among parliamentarians in the Senate during this period. Attention is also given to senators who were particularly active in these efforts.In the final chapter, the course of general debates on education during the processing of budget bills related to the expenditures of the Ministry of Religious Affairs and Public Enlightenment is reconstructed. It also covers the enactment of specific laws related to education and the school system. The chapter discusses contentious issues raised during Senate debates, including the implementation of compulsory education, issues of illiteracy, and school infrastructure. Special attention is given to topics such as education in the context of rural schooling, the situation of national minorities, issues in higher education, and the marginalization of culture and the arts.