“Szulkin’s Law”. Piotr Szulkin as an ungenred, dystopian and heterotopic artist

Tematem niniejszej pracy jest próba skonstruowania reinterpretacji filmów oraz nowel Piotra Szulkina należących do tzw. tetralogii. Nowy sposób odczytania ma bazować na pokazaniu reżysera jako twórcy pozagatunkowego, wpisującego się w myśl dystopijną, a jego dzieła jako podatne na interpretację poprzez koncepcję heterotopii Michaela Foucaulta. Do analizy należy również dążenie do zdefiniowania „prawa Szulkina” – zasady determinującej przekaz płynący z jego utworów. Przedmiot badań stanowiły cztery filmy: „Golem” (1979), „Wojna światów – następne stulecie” (1981), „O-bi, o-ba: koniec cywilizacji” (1984), „Ga, ga. Chwała bohaterom” (1986) – w reżyserii Piotra Szulkina oraz jego nowelki o tych samych tytułach. Początkowo zostało wskazane ograniczone powiązanie treści tych obrazów z gatunkami (fantastyką socjologiczną, kinem moralnego niepokoju, groteską), do których przypisywano je w procesie recepcji. Następnie podjęto próbę genologicznej ewaluacji dzieł pod kątem dystopii. Podkreślono wpływ filozoficznej myśli dystopijnej na treść. Następnie rozważono ewentualne powiązania pomiędzy poglądami Michaela Foucaulta. Znajdując sieć zależności, podjęto się wyjaśnienia koncepcji heterotopii oraz przeprowadzono interpretację tetralogii na jej podstawie, wyznaczając elementy spójne także w konstrukcji omawianych tekstów kultury. Ostatecznie sprecyzowano czym jest „prawo Szulkina” oraz opisano jego obecność zarówno w czterech powyższych filmach jak i pozostałych dziełach reżysera. Wnioskując na podstawie przeprowadzonych badań, autorka stwierdza, że utwory Szulkina są wciąż aktualne i podatne na reinterpretację, a „prawo Szulkina” to zjawisko spójne i obecne w całej jego twórczości.

The subject of this study is an attempt to construct a reinterpretation of Piotr Szulkin’s movies belonging to the so-called tetralogy. This new way of viewing is based on showing the director as an ungenred artist, fitting into dystopian thinking, and his work as liable of interpretation rooted in the concept of the heterotopia by Michael Foucault. There is an objective to defy “Szulkin’s Law” in the analysis – which is the rule that determines the intention of his creations. Four movies: “Golem” (1979), “War of the worlds - next century” (1981), “O-bi, o-ba: the end of Civilization” (1984), “Ga, ga. Glory to the heroes” (1986) directed by Piotr Szulkin and his novels by the same titles were the matters of the study. In the beginning, a limited association was discovered between the movies’ content and the genres (social science fiction, cinema of moral unrest, grotesque), which were claimed on Szulkin’s works in the reception process. Afterward, there was a genological deliberation about the dystopian genre. The influence of dystopian philosophical thinking was brought out. Eventual links with Michael Foucault were considered. After finding the connection, the explanation of the concept of heterotopia has been embarked on, and on this fundament, the interpretation of the whole tetralogy was made with the commute of the elements coherent to the construction. In the end, what “Szulkin’s Law” is, was shown, and its presence was described not only in the four main movies but also in the other works by this director. In conclusion, after the whole analysis, the author states that Szulkin’s pieces are still valid in modern times and easy to interpret. “Szulkin’s Law” is on the other hand coherent and present in all of his works.