Polish and Swedish phrasemes of ancient provenance

Tematem niniejszej pracy są polskie i szwedzkie związki frazeologiczne o proweniencji antycznej. Przeprowadzona w niej analiza ma na celu znalezienie i zbadanie różnic pomiędzy frazeologizmami polskimi i szwedzkimi, jeśli chodzi o ich cechy formalno-funkcjonalne, znaczenie oraz skład leksykalny.W części teoretycznej pracy przedstawiono stan badań frazeologicznych w Polsce i Szwecji, z naciskiem na badania dotyczące stałych związków o pochodzeniu antycznym.Analiza obejmuje 80 frazeologizmów, podzielonych na kilka grup według pochodzenia:‒ związki frazeologiczne, których źródłem pochodzenia są mity greckie i rzymskie (akilleshäl ‒ pięta achillesowa, lyckohjul ‒ koło fortuny)‒ związki wywodzące się z literatury starożytnej (svanesång ‒ łabędzi śpiew, lysa med lånta fjädrar ‒ stroić się w cudze piórka)‒ związki związane z historią starożytną (den gordiska knuten ‒ węzeł gordyjski, gå ӧver Rubicon ‒ przekroczyć Rubikon)‒ związki związane z obyczajowością starożytną (np. prawodawstwem: drakoniska lagar ‒ drakońskie prawa; sposobem wysławiania się: lakonisk stil ‒ styl lakoniczny).Frazeologizmy przeanalizowano też pod kątem ich cech formalno-funkcjonalnych i podzielono na wyrażenia (ariadnetråd ‒ nić Ariadny, trojansk häst ‒ koń trojański, Pandoras ask ‒ puszka Pandory), zwroty (hamna i en ond cirkel ‒ wpaść w błędne koło, leva spartanskt ‒ żyć w spartańskich warunkach), frazy (det är ingen panik ‒ nie ma paniki, berget fӧdde en råtta ‒ góra urodziła mysz) oraz przysłowia (lyckan kommer, lyckan går lub lyckans hjul rullar fort ‒ fortuna kołem się toczy, Rom byggdes inte på en dag ‒ nie od razu Rzym zbudowano).Porównanie związków polskich i szwedzkich wskazuje na występowanie pewnych różnic w ich strukturze formalnej i leksykalnej. W niektórych przypadkach zauważa się także niewielkie rozbieżności znaczeniowe, jednak zdecydowana większość analizowanych związków ma to samo znaczenie w obu językach.

Polish and Swedish phrasemes of ancient provenance are the topic of this work. The aim of the analysis is to find and investigate the differences between Polish and Swedish phrasemes, their formal and functional features, meaning and lexical composition.State of phraseme's research in Poland and Sweden is described in theoretical part of this work, especially research of idioms of ancient provenance.The analysis includes 80 phrasemes, which are divided into a few groups according to their provenance:‒ phrasemes, which have their source in Greek and Roman myths (akilleshäl ‒ pięta achillesowa, lyckohjul ‒ koło fortuny)‒ phrasemes, which come from ancient literature (svanesång ‒ łabędzi śpiew, lysa med lånta fjädrar ‒ stroić się w cudze piórka)‒ phrasemes, which are associated with ancient history (den gordiska knuten ‒ węzeł gordyjski, gå ӧver Rubicon ‒ przekroczyć Rubikon)‒ phrasemes, which are connected with ancient customs (ex. prawodawstwo: drakoniska lagar ‒ drakońskie prawa; sposób wysławiania się: lakonisk stil ‒ styl lakoniczny).Phrasemes were analized also in terms of their formal and functional features and were divided into the following groups: collocations, whose the centre is noun (ariadnetråd ‒ nić Ariadny, trojansk häst ‒ koń trojański, Pandoras ask ‒ puszka Pandory), or verb (hamna i en ond cirkel ‒ wpaść w błędne koło, leva spartanskt ‒ żyć w spartańskich warunkach), collocations, which make full sentences ‒ phrases (det är ingen panik ‒ nie ma paniki, berget fӧdde en råtta ‒ góra urodziła mysz) and proverbs (lyckan kommer, lyckan går or lyckans hjul rullar fort ‒ fortuna kołem się toczy, Rom byggdes inte på en dag ‒ nie od razu Rzym zbudowano).Comparison of Polish and Swedish phrasemes shows some differences in their formal and lexical structure.In some cases, some differences in meaning are also noticed, however the majority of the analyzed phrasemes have the same meaning in both languages.