Docenienie czy zawłaszczenie kultury. Tradycyjna odzież i tekstylia w przemyśle modowym.

Rdzenne społeczeństwa od pewnego czasu starają się przyciągnąć uwagę całego świata. Chociaż przedstawiciele grup etnicznych są obecni w wielu grupach roboczych oraz na forach międzynarodowych, teraz - bardziej niż kiedykolwiek - mają szansę zostać wysłuchani. Jednym z najważniejszych celów przedstawicieli społeczności tubylczych jest dochodzenie swoich praw do tradycyjnego dziedzictwa, które można podzielić na tradycyjną wiedzę (TK) i tradycyjne formy ekspresji kulturowej (TCE). Zarówno TK, jak i TCE znajdują się w centrum uwagi organizacji międzynarodowych, takich jak Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) i Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO). Prawodawcy i naukowcy są również bardziej zainteresowani angażowaniem się w badania nad rodzimą kreatywnością. Ponadto konsumenci stają się coraz bardziej świadomi potrzeby wspierania lokalnych rzemieślników i dokonywania weryfikacji łańcuchów dostaw w celu sprawdzenia, czy są w nich uwzględniani lokalni producenci wykorzystujący naturalne materiały. Jest to ważne zwłaszcza w branży mody, która od dawna znana jest ze zjawiska modowego piractwa. Niestety, kopiowanie w przemyśle odzieżowym negatywnie wpływa również na tradycyjną odzież i tekstylia stanowiące część TCE. Istnieje wiele przykładów przywłaszczenia tradycyjnej twórczości w przemyśle odzieżowym.Aby przeanalizować temat przewłaszczenia wzorów zdobiących tradycyjną odzież i tekstylia w przemyśle modowym, w niniejszej pracy przyjęto następujący plan. W części I została przedstawiona definicja tradycyjnych form wyrazu kulturowego oparta na literaturze naukowej oraz, jeśli było to możliwe, na aktach prawnych lub ich projektach. W części II artykułu przedstawiono przemysł odzieżowy zwracając uwagę na jego charakterystykę, problem wszechobecnego kopiowania i jego rolę na rynku mody. Część III konfrontuje tradycyjne formamy ekspresji kulturowej i przemysł mody, opisując złożone relacje między nimi. Część IV stanowi podsumowanie wcześniejszych analiz przeprowadzone z perspektywy europejskiego reżimu wzornictwa przemysłowego. Ta ostatnia część ma na celu odpowiedź na pytanie, czy tradycyjna odzież może być chroniona przed przewłaszczeniem w ramach systemu ochrony wzorów przemysłowych.

Indigenous societies have been trying to attract global attention for some time. Although representatives of ethnic groups have been present in many working groups and international fora, now – more than ever – they finally have a chance to be heard. One of the most important objectives of indigenous communities’ representatives is to claim their rights over traditional heritage which can be divided into traditional knowledge (TK) and traditional cultural expressions (TCEs). Both TK and TCEs are in the centre of attention of international organisations such as the World Intellectual Property Organization (WIPO) and the United Nations Education Science and Culture Organization (UNESCO). Legislators and scientists are also more interested in engaging in research on native creativity. Moreover, consumers are becoming increasingly aware of the need to support local craftsmen and to verify supply chains to check whether they include local producers using natural materials. This is important especially in the fashion industry, which for a long time has been known for rampant piracy. Unfortunately, copying in the fashion industry negatively influences also traditional garments and textiles which form a part of TCEs. There are various examples of misappropriation in the fashion industry.To analyse the topic of misappropriation of traditional garments and textiles in the fashion industry, this paper adopts the following structure. Part I introduces the definition of traditional cultural expressions based on scholarly literature and, if possible, legal acts or projects thereof. Part II of this paper presents the fashion industry paying attention to its characteristics, a problem of rampant copying and its role in the fashion market. Part III confronts traditional cultural expressions and the fashion industry describing the complex relationship between these two. Finally, Part IV serves as a summary of previous analysis made from the legal perspective of European industrial design regime. This last part aims to answer the question of whether traditional garments can be protected against misappropriation under industrial design regime.