Polish literature in esperanto. Study of chosen works from esperanto perspective.

Esperanto to język sztuczny, stworzony przez Ludwika Zamenhofa i ogłoszony w 1887 roku. Okazało się, że nowy projekt szybko zyskał zwolenników i wzbogacił się o ideologię. Głównym postulatem Zamenhofa było propagowanie równości oraz wzajemnego zrozumienia między ludźmi. Według niego barierę stanowił język, dlatego proponował, by w komunikacji między osobami posługującymi się odmienną mową używać neutralnego esperanta. Esperanto to nie tylko język, ale również kultura, tworzona przez esperantystów od ponad wieku. Jej ważnym elementem jest literatura, zawierająca wiele dzieł pisanych w międzynarodowym języku oraz tłumaczonych. Literatura esperancka została opisana i podzielona na okresy, co zostało przybliżone w teoretycznej części pracy. w części badawczej podjęto analizę czterech dzieł, wpisanych na listę najczęściej czytanych esperanckich tłumaczeń. Są to Marta Elizy Orzeszkowej, Quo vadis Henryka Sienkiewicza, Faraon Bolesława Prusa oraz Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Odczytano te utwory z perspektywy odbiorcy esperanckiego, szukając odpowiedzi na pytanie: dlaczego akurat one zostały przetłumaczone i zyskały popularność? Przedstawiono również krótką charakterystykę polskich dzieł przełożonych na esperanto. Okazało się, że polską literaturę reprezentuje głównie proza dziewiętnastowieczna oraz dwudziestowieczna poezja. Tłumaczono powieści, które zdobyły uznanie poza granicami polski i miały wydźwięk społeczny lub odwoływały się do kultur starożytnych, zyskując wymiar uniwersalny. Nie są to jednak jedyne wnioski – dokładna analiza pozwoliła znaleźć ich znacznie więcej.

Esperanto is an artificial language created by Ludwik Zamenhof and proclaimed in 1887. The new project quickly gained popularity and enriched with ideology. The main postulate of Zamenhof was to propagate equality and understanding between people. He considered language as the barieer and proposed using neutral esperanto in communication between speakers who use different languages. Esperanto is also a culture, constantly created by esperantists for more than a century. Literature, which contains both works written in esperanto and translations, is a very important part of the culture. This work describes sections of esperanto Literature and focuses on translations from polish literature. The main part is a study of four titles, that occured on a list of the most popular translations in esperanto: Pan Tadeusz by Adam Mickiewicz, Marta by Eliza Orzeszkowa, Faraon by Bolesław Prus and Quo vadis by Henryk Sienkiewicz. The author reads them from esperanto perspective and asks a question: why this particular works were translated and gained popularity? The study contains also general characteristics of polish literature translated to esperanto. The main conclusion is that translated works were already popular outsider Poland, brought up the problem of social affaires and had universal draft. Except these, the author found more specific conclusions, which are contained in work.