Minor victim and juvenile perpetrator : analysis of the rights and duties of the child in these procedural roles in the juvenile delinquency proceedings provided for under the provisions of the Act of June 9, 2022 on the support and social rehabilitation of minors

Bibliogr. s. 156-158. Streszcz. ang. s. 159

Minęły dwa lata od uchwalenia Ustawy z dnia 9 czerwca 2022r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Ustawodawca powtórzył zasady z uchylonej ustawy z 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, a zatem kierowania się przede wszystkim ich dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego, zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekunów ich obowiązków wobec nieletniego i uwzględniając przy tym interes społeczny. W nowej ustawie uporządkowano równocześnie wiele uprawnień i obowiązków regulujących prawa oraz obowiązki pokrzywdzonego i nieletniego. Autor z perspektywy osoby wykonującej nadzory w sprawach nieletnich stawia tezę, że wbrew opiniom autorów uzasadnienia, jak również środowiska osób zaangażowanych w troskę o status dziecka, nie zmienił się on na gruncie nowego aktu normatywnego w zależności od tego, czy jest ono pokrzywdzonym czy sprawcą czynu karalnego. Nie doszło bowiem do wprowadzenia zmian rewolucyjnych, lecz wyłącznie o charakterze korygującym. Model postępowania wobec nieletnich, zasady odpowiedzialności, wykaz stosowanych wobec nich środków, katalog stron ani struktura ustawy nie wykazują różnic między poprzednio obowiązującą ustawą z 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, w brzmieniu po 2 stycznia 2014r. W postępowaniu na gruncie nowych przepisów stronami w dalszym ciągu są nieletni, rodzice albo ten z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekun nieletniego oraz prokurator, natomiast ustawodawca niestety nie przyznał tego statusu dziecku będącym pokrzywdzonym. Przedmiotem opracowania jest zatem w głównej mierze katalog praw i obowiązków przysługujących zarówno sprawcy określonego czynu, jak i pokrzywdzonemu, w szczególności gdy nie są jeszcze osobami pełnoletnimi. Wymagać to będzie od organów procesowych pogłębionej analizy nie tylko przepisów prawa karnego materialnego i prawa cywilnego, ale też przepisów proceduralnych. Wskazane rozważania zostaną zilustrowane danymi statystycznymi na temat środków stosowanych wobec nieletniego tak, aby odpowiedzieć na pytanie, czy charakter i intensywność stosowanych środków wychowawczych wobec niego wyrządza mu dolegliwość w sferze osobistej.

On June 9, 2024, 2 years have passed since the enactment of the Law of June 9, 2022 on the Support and Rehabilitation of Juveniles. The legislature reiterated the general principles of the repealed 1982 Law on Juvenile Affairs, and therefore to be guided primarily by the juvenile’s welfare, aiming to achieve favorable changes in the juve¬nile’s personality and behavior, and aiming, as necessary, for the parents or guardian to properly fulfill their duties to the juvenile, taking into account the public interest. At the same time, the new law arranges a number of powers and duties regarding the rights and duties of the victim. The author puts forward the thesis that, contrary to both the legislator and the claims of the representatives of the literature, the status of the child, regardless of whether he is a victim or a perpetrator of a criminal act, has not changed on the basis of the indicated regulation. The model of juvenile proceedings, the principles of responsibility, the list of measures applied to juveniles, the catalog of parties, the structure of the law do not show any differences between the previously applicable law of October 26, 1982 on juvenile proceedings, especially after January 2, 2014. In the proceedings under the new legislation, the parties are the juvenile, the parents or the parent under whose permanent custody the juvenile actually remains, or the juvenile’s guardian, and the prosecutor, while the legislator unfortunately unfortu¬nately denied the role of party to the victim. The subject and purpose of the article is primarily to present the rights and duties of both the perpetrator of a certain act and the victim, especially when they are not adults. This will require an in-depth analysis not only of the provisions of the juvenile delinquency proceedings but also of the substantive criminal law also of procedural regulations of juvenile. The indicated considerations will be illustrated by statistical data on the position of the juvenile victim in the regime of repressive responsibility (presentation of statistical data and views of the doctrine).