Social rights and their guarantees in the Polish Constitution

Przedmiotem pracy są prawa socjalne i ich gwarancje w Konstytucji RP.W pierwszym rozdziale pracy przedstawione zostaną pojęcia i rodzaje praw człowieka, praw socjalnych oraz pojęcie gwarancji ich realizacji.W dalszej części pierwszego rozdziału przedstawione zostaną koncepcje filozoficzne w szczególności myśl liberalna, socjalna i nauka społeczna kościoła.Rozdział drugi poświęcony jest prawom socjalnym w prawie międzynarodowymWśród aktów, które miały duży wpływ na aktualne normatywne implementacje konstytucyjne należy wymienić przede wszystkim konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy. Problematyką praw socjalnych zajmuje się również ONZ. W niniejszej pracy opisane zostaną wybrane artykuły z Karty Narodów Zjednoczonych (1945), Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (1948) oraz Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Dużą rolę w zakresie praw socjalnych odgrywa Rada Europy i stworzona przez nią Europejska Karta Społeczna z 1961 roku. Karta gwarantuje szereg praw i wolności dotyczących sfery socjalnej. W rozdziale trzecim przedstawię regulacje praw socjalnych w polskiej konstytucji z 1997 r.Polski ustrojodawca unormował szereg praw socjalnych dotyczących różnych dziedzin życia człowieka. W pierwszej kolejności należy wymienić normę programową zmierzania do pełnego produktywnego zatrudnienia. Ustrojodawca zagwarantował również wolność pracy rozumianej jako wolność wyboru zawodu i miejsca jego wykonywania. Bardzo ważne są gwarancje w zakresie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz czasu wolnego. Duże znaczenie społeczne ma zawarcie w konstytucji prawa do zabezpieczenia społecznego. Przesądza to o obowiązku stworzenia regulacji na poziomie ustaw zwykłych dotyczących zabezpieczenia na wypadek niezdolności do pracy, systemu emerytalnego oraz pomocy dla niepełnosprawnych. Ważnym prawem socjalnym jest prawo do bezpłatnej nauki. Warunkuje ono nie tylko poprawny rozwój jednostki ale też całego społeczeństwa. Rozważania dotyczące praw socjalnych w polskiej konstytucji obejmą także prawo do ochrony rodziny, prawo do opieki zdrowotnej i pomoc państwa w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.W rozdziale czwartym przedstawione zostały możliwości jednostek w zakresie ochrony ich praw deklarowanych w konstytucji. Gwarancję konstytucyjną stanowi art. 31 ust. 3, który stanowi, że prawa socjalne mogą być ograniczone tylko w ustawie i tylko gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie dla ochrony istotnych społecznie wartości. Oczywiście wyjątkowe znaczenie ma prawo do sądu, które stało się standardem w demokratycznych państwach prawa i jest powszechnie znane w normach prawa międzynarodowego. W przypadku naruszenia praw socjalnych możliwa jest również skarga konstytucyjna do Trybunału Konstytucyjnego. W przedmiocie ochrony praw socjalnych poprzez środek prawny skargi konstytucyjnej należy zwrócić uwagę przede wszystkim na problem ochrony norm programowych. Rozważania dotyczące środków ochrony zakończone zostaną opisem działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz prawa do wynagrodzenia szkody za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej.

The dissertation deals with social rights and their guarantees in the Polish Constitution. In the first chapter of the dissertation you will find the concept and types of human rights, social rights and the concept of guarantee and their implementation. Further there will be presented philosophical concepts, especially liberal thought, social thought and social teaching of the church. The second chapter is devoted to social rights in international law. Among the acts that have had a major impact on the current constitutional standard implementations, first of all the conventions and recommendations of the International Labour Organisation should be mentioned. Issues of social rights is also involved in the UN. In this dissertation I will describe the selected articles of the Charter of the United Nations (1945), the Universal Declaration of Human Rights (1948) and the International Act on Economic, Social and Cultural Rights. A large role in social rights plays a Council of Europe that made ​​its European Social Charter in 1961. Charter guarantees a number of rights and freedoms on the social sphere. In the third chapter I will present regulations of social rights in the Polish Constitution of 1997. Polish legislator normalized number of social rights in the different fields of human life. The first step is to achieve full productive employment. Legislator also guaranteed the freedom to work, understood as the freedom to choose an occupation and place of his execution. Very important in the Polish Constitution are guarantees of safe and healthy working conditions, time off and the right to social security. It prejudges the obligation to create regulation at the level of ordinary laws relating to security in the event of incapacity for work, pension system and assistance for the disabled. An important social law is the right to free education. It not only determines the correct development of the individual but also the whole society.   Considerations regarding social rights in the Polish Constitution will also include the right to protection of the family, the right to health care and support in meeting housing needs. The fourth chapter presents the capabilities of individuals to protect their rights declared in the Constitution. Constitutional guarantee is article 31. 3, which states that social rights can be limited only by statute and only when it is necessary in a democratic state for the protection of important social values. Of course, the right to a court is of essential importance that has become standard in democratic states the law and is widely known in the standards of international law. In case of violation of social rights is also possible constitutional complaint to the Constitutional Court. The protection of social rights through the legal remedy of a constitutional complaint should pay attention primarily on the issue of the protection of program articles. Considerations concerning the protection measures will be completed by description of the activities of the Ombudsman and the right to compensation for damages for the unlawful act of public authority.