Tour Guides To Brno (1902-2009). Axiologization Of City Space And Discourse Analysis

Przedmiotem badań zamieszczonych w tej pracy są przewodniki turystyczne po Brnie wydane w latach 1902-2009. Jednym z celów niniejszej pracy jest próba przedstawienia obrazów Brna wyłaniających się z tego typu tekstów. W badaniach zwrócono szczególną uwagę na kwestię językowych wykładników wartościowania i na zagadnienia związane z dyskursami zawartymi w przewodnikach. Istotnym elementem pracy było także wskazanie różnic i podobieństw w waloryzowaniu tej samej przestrzeni miejskiej w zależności od momentu powstania danego przewodnika. Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy rozdział ma charakter teoretyczny, a jego celem jest zapoznanie czytelnika z problematyką pracy magisterskiej. Podstawy teoretyczne i metody badawcze zostały omówione w drugim rozdziale pracy. W trzecim rozdziale skupiono się na warstwie funkcjonalnej przewodników oraz roli i pozycji ich autorów. Następnie wyszczególnione zostały językowe wykładniki wartościowania obecne we wszystkich analizowanych przewodnikach. Przeprowadzone badania nad aksjologizacją przestrzeni miejskiej udowodniły, że występowanie bardzo zbliżonych albo nawet tych samych wykładników wartościowania prowadzi do swoistej standaryzacji języka przewodników turystycznych, bez względu na okres, w którym powstały. Istotną część pracy stanowiło także uchwycenie spojrzenia autorów na miasto z różnych perspektyw i różnych punktów widzenia, co stało się przedmiotem czwartego rozdziału pracy. Posłużono się analizą dyskursów związanych z momentem wydania danego przewodnika. Dla każdej z grup przewodników wyszczególniono inny rodzaj dyskursu. W dwóch najstarszych z nich, z 1902 i 1928 roku w sposób szczególny ujawniał się dyskurs narodowy. Jego występowanie związane było ze stosunkami panującymi między czeskimi i niemieckimi mieszkańcami Brna, przy czym ważne wydarzenia historyczne interpretowane były właśnie w kontekście ich wzajemnych relacji. Przewodnik z grupy drugiej, wydany w 1956 roku odznaczał się natomiast obecnością dyskursu politycznego. Autor tego przewodnika starał się wykreować nowy wizerunek miasta, zgodny z linią ideologiczną partii komunistycznej. W ostatniej grupie przewodników, wydanych już w XXI wieku, pojawiały się odwołania do dyskursu reklamowego, który wiązał się ze strategią promocyjną miasta. Współczesne bedekery stały się w tym przypadku elementem tworzącym markę miasta, albo nawet gotowy „produkt” – Brno z jego historią i atrakcjami. W przewodnikach tych istotną rolę odgrywał także aspekt wizualny, rozbudowana i barwna szata graficzna. Wszystkie te dyskursy, stanowiące wyraz intencji komunikacyjnej ich autora, posiadały zdecydowanie wartościujący i subiektywny charakter. Kreowały także obraz rzeczywistości typowy dla czasu i miejsca, w którym funkcjonowały. Podsumowując, niniejsza praca wypełnia lukę w badaniach dotyczących przewodników turystycznych, a także stanowić może przyczynek do dalszych analiz dotyczących ich wieloaspektowego charakteru.

This master thesis is an interdisciplinary research project dealing with the question of city identity as mirrored in published tour guides. Its case study is the city of Brno, Czech Republic – it examines the texts of tour guides to Brno published in the period 1902-2009, one of the main theses being that changes in city identity are highly reflected in tour guides as tools for creating city image. The thesis takes on a variety of approaches, including linguistic and discourse analysis, in order to explain the relationships between the examined texts and the context in which they emerged. Covering a wide period of over a century, it follows the changes in both city identity, and the content and shape of its tour guides. The major changes in the concept of tourism in 20th century had great impact on the scope of publishing tour guides, which resulted in a vast production in the field expanding throughout the period. Due to the large number of published tour guides to Brno and the considerable extent of uniformity in terms of content and style, this thesis examines five representative publications originating from different social and political contexts, thus mapping out the development of city identity in 20th century. Each of the guides was published in key moments of Czech history, and is therefore representative of its own time. The first group comprises two guides published in 1902 and 1928 respectively – the discourse of the first one is influenced by the national revival and the ethnic issues in multicultural Brno, the second one mirrors the changes brought about by the foundation of Czechoslovakia. The second group is represented by a guide published in 1956, in the period of post-1948 communist regime. The last two guides that are examined were published in 2006 and 2009, both after Czech Republic’s becoming a member of the European Union. This master thesis is organized into four chapters. The first chapter provides a brief overview of the field of tourism, it furthermore discusses the phenomenon of publishing tour guides in diachronic perspective. The second chapter deals with the theoretical approaches and methods that could be used when interpreting tour guides – discourse analysis and linguistic markers of evaluation. The third chapter analyses the tour guides from a linguistic point of view, pointing out a set of linguistic devices and units, such as collocations, phrases, specific vocabulary etc. In the fourth chapter the theory of discourse is introduced, and it is applied to the guides that are examined. It leads to discriminating a number of discourses functioning simultaneously in the text of a tour guide – while all the guides seem to be sharing the same primary discourse (the tourist discourse), a number of secondary discourses occur, such as the national discourse, the discourse of communism, or the discourse of advertisement. All these discourses shape the language, as well as the content of tour guides. The thesis concludes with a summary of the findings and with notes on the potential of this area of research.