Socio-political and cultural consequences of the nuclear catastrophe on Ukraine

The work is dedicated to the topic of social, political and cultural consequences of the radioactive explosion which took place in Ukrainian nuclear power plant in Chernobyl on April the 26-th 1986.The first chapter introduces into the basic facts regarding the causes and effects of reactor malfunction and radioactive explosion and the reaction of Russian authorities.The second describes long-term political consequences, in the light of Mikhail Gorbatchov's “glasnost” policy and weakening Russian empire.In the third chapter Ukrainian society was showed; peoples problems and reactions which resulted in protests and establishing formal ecological movements and further quasi-political organizations.The fourth chapter goes on with socio-political turmoil which caused intensive cultural process of reviving the separate Ukrainian national identity. Next, the fifth, shows particular role of Ukrainian writers in that process. Journalists, novelist and poets were presented along with their most influential works.The catastrophe in Chernobyl has its ambivalent meaning. No doubt, it was a terrible tragedy for Ukrainian people, which shouldn't take place any more (and anywhere) but also started positive process of reviving national identity which resulted finally in establishing independent Ukraine.

Praca jest poświęcona zagadnieniu następstw społecznych, politycznych oraz kulturowych, które były konsekwencją wybuchu elektrowni atomowej w Czarnobylu w dniu 26 kwietnia 1986 roku. Pominięty zostanie opis samej awarii oraz kolejno prace wykonywane przy gaszeniu pożaru i oczyszczaniu strefy skażonej. Ważnym jednak w zrozumieniu skutków awarii będzie poznanie stosunku władzy radzieckiej do wybuchu, a także sposobu budowy i eksploatacji elektrowni atomowej w Czarnobyl. Dlatego też rozdział pierwszy poświęcony został temu zagadnieniu ujawniając podstawowe fakty dotyczące katastrofy. Chodzi tutaj przede wszystkim o wady konstrukcyjne elektrowni, o których wiedziało dowództwo Rosji oraz o bezwzględną postawę przedstawicieli władz radzieckich w stosunku do społeczeństwa. Drugi rozdział dotyczy skutków politycznych awarii, ukazując sposób działania nowo wprowadzonej przez Michaiła Gorbaczowa polityki „głasnosti” oraz jej wpływ na wizerunek ZSRR. Ważnym czynnikiem wpływającym na taki stan rzeczy było utrzymywanie w tajemnicy faktu wybuchu w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Awaria ugodziła w gospodarkę radziecką. Koszty akcji ratunkowej, w której skład wchodziła ewakuacja ludności, usuwanie radionuklidów ze środowiska naturalnego, a także budowa sarkofagu ochraniającego reaktor oraz nowych domów mieszkalnych ogromnie obciążyły budżet administracji państwowej. Wydarzenia te obnażyły słabości ZSRR, wpływając negatywnie na jego wizerunek w oczach państw zachodnich. Trzeci rozdział ma na celu nakreślić sytuację w jakiej znalazło się społeczeństwo ukraińskie po katastrofie. Ważna jest kondycja psychiczna ludności wysiedlonej z terenów skażonych, która znalazła się w fatalnej sytuacji, bez perspektyw na pracę i dogodne warunki mieszkalne. Takie okoliczności doprowadziły do zaburzeń psychicznych u ludności zamieszkującej tereny napromieniowane, część z nich specjaliści nazywają depresją poczarnobylską. Rozgoryczone społeczeństwo zareagowało, tworząc nieformalne organizacje ekologiczne, których początkowym założeniem była obrona kwestii ekologicznych, a w rezultacie przekształciła się w walkę oв niepodległość. Tragedia ta w sposób dotkliwy uderzyła w naród ukraiński, jednakowoż dała impuls ku obudzeniu się ducha narodowej jedności.Czwarty rozdział porusza kwestię wpływu awarii na kulturę. Temu wydarzeniu została nadana nowa symbolika. Najpopularniejsze staje się porównanie katastrofy do apokaliptycznej przepowiedni. Również trafnym określeniem ukazującym jak dużą krzywdą dla Ukraińców był wybuch nuklearny w Czarnobylu jest sformowanie Dymitra Lichaczowa „duchowy Czarnobyl”. Pojęcie to odnoszone było nie tylko wobec klęski kulturowej, ale wobec całego narodu ukraińskiego, cierpiącego w wyniku ucisku władzy radzieckiej. Ważne na tym tle okażą się publikacje oceniające katastrofę. Głos zabierze tutaj między innymi Władimira Gubariew, Dmitrij Grodziński oraz Ołeś Honczar, ukazując w negatywnym świetle radziecki sposób zarządzania Ukrainą, traktujący ją jak kolonię.Piąty rozdział jest ściśle związany z czwartym, kontynuuje on tematykę kultury w sferze literatury, prezentując obraz awarii czarnobylskiej w oczach pisarzy. Ze względu na dużą ilość utworów literackich poświęconych tej tematyce ukazane zostaną te, najbardziej cenione oraz te, które w oryginalny sposób pokazują wypadek nuklearny w elektrowni czarnobylskiej. Jako pierwsze zostaną omówione utwory w których awaria postrzegana jest jako apokalipsa, czyli Liny Kostenko „Strasznyj kalejdoskop” oraz „Kalendarz Brusłynowksi 1996” Jewhena Brusłynowksiego. Następnie zostaną przedstawione dzieła Oksany Zabużko i Jewhena Swerstiuka, którzy o katastrofie nie piszą wprost, ale pod postacią metafory. Równie ważne będą poematy Iwana Dracza oraz Borysa Olijnyka, a także powieści Wołodymyra Jaworiwskiego i Jurij Szczerbaka. Odzew pisarzy jest o tyle ważny, gdyż reprezentował interesy społeczeństwa, które znalazło się w tragicznej sytuacji.