UKRAIŃSKIE ZAPOŻYCZENIA LEKSYKALNE W JĘZYKU POLSKIM

Ukrainian lexical borrowings in the Polish language

Temat pracy: Ukraińskie zapożyczenia leksykalne w języku polskim.Cel: identyfikacja zapożyczeń ukraińskich, które funkcjonują w języku polskim od doby staropolskiej do dzisiaj, wyjaśnienie, w jaki sposób ukrainizmy dostały się do języka polskiego oraz zbadanie ich adaptacji formalnej i semantycznej w procesie kształtowania się systemu leksykalnego polszczyzny ogólnej. Praca składa się ze wstępu, dwóch rozdziałów (w tym czterech podrozdziałów drugiego rozdziału), podsumowania i bibliografii. Przed wstępem podano wykaz skrótów.Pierwszy rozdział polega na omówieniu dwudziestu pięciu prac polskich i ukraińskich językoznawców, zajmujących się oddziaływaniem języka ukraińskiego (i szerzej języków ruskich) na język polski. W drugim rozdziale są badano ukrainizmy, które weszły do języka polskiego bezpośrednio z języka ukraińskiego lub za jego pośrednictwem. Rozdział dzieli się na cztery podrozdziały. W pierwszym podrozdziale przedstawiono najbardziej pewne i znane ukraińskie zapożyczenia we współczesnym języku polskim. Jest to 75 jednostek leksykalnych, z których większość weszła do języka polskiego w XIX w. W drugim podrozdziale zamieszczono ukrainizmy, które były zapożyczone w języku polskim za pośrednictwem języka ukraińskiego.W trzecim podrozdziale podano zapożyczenia, których pochodzenie ukraińskie nie zostało expressis verbis wskazane przez WSWOL, WSWOB, SWJPD, SJPS. Natomiast na czwarty podrozdział składa się lista ukrainizmów, które nie funkcjonują we współczesnym języku polskim, natomiast były obecne w dawnej polszczyźnie. W Podsumowaniu można było stwierdzić, że badane zapożyczenia dostały się do języka polskiego dwiema drogami: ustną (gwary) i pisemną (literatura).Praca obejmuje 679 ukrainizmów w języku polskim, z których 75 jest bezpośrednimi ogólnie znanymi i uznanymi zapożyczeniami z języka ukraińskiego, 74 to zapożyczenia z innych języków, które dostały się do języka polskiego przez ukraiński, 130 ukrainizmów stanowią leksemy, na których ukraińskie pochodzenia nie wskazują wykorzystane źródła leksykograficzne (kWSWOL, WSWOB, SWJPD, SJPS), a za ukrainizmy uznali je językoznawcy, których prace uwzględniono w niniejszej rozprawie, wreszcie ogromną (400) grupę wyrazów stanowią ukrainizmy, które nie funkcjonują we współczesnym języku polskim, chociaż były w nim obecne w przeszłości.

The aim of the master thesis «Ukrainian lexical borrowings in the Polish language» is the identification of the borrowings from the Ukrainian language into Polish that function from the old Polish period up to nowadays, to clarify how such borrowing were introduced into Polish and how they became part of the Polish vocabulary and of the role they played in the formation of such lexis.In the first chapter we analyse works of the Polish and Ukrainian linguists who studied the process of borrowings from the Ukrainian into Polish. In the second chapter we analyse how Ukrainian borrowings function in Polish. It consists of four parts, the first of which contains the Ukrainian equivalents. In the second part I analyse the borrowings that entered the Polish language due to Ukrainian mediation. In the third part I descibe Ukrainian borrowings, the origin of which was not possible to identify on the basis of the polish dictionaries used for the purpose. In the fourth part I give a list of Ukrainian borrowings that do not function in the modern Polish language. The master thesis is the first cautious investigation of the Ukrainian borrowing in the modern Polish language.

Метою магістерської роботи «Українські лексичні запозичення в польській мові» є виявлення українських запозичень, які функціонують у польській мові від старопольської доби до сьогодення, з’ясування, як українізми проникли у польську мову, а також визначення шляху їх адаптації та їхня роль у формуванні лексичного складу польської мови.У першому розділі представлені праці польських та українських лінгвістів, які досліджували питання українських запозичень у польській мові. Другий розділ представляє картину функціонування українізмів в польській лексиці. Він поділяється на чотири підрозділи, у першому з яких зібрані і описані власне українські відповідники. У другому підрозділі подаються запозичення, які ввійшли у польську мову за українським посередництвом. У третьому підрозділі описуються українізми, походження яких не вдалось з’ясувати на основі використаних польських словників. У четвертому підрозділі подано список українізмів, які не функціонують у сучасній польській мові. Магістерська робота є першим ґрунтовним дослідженням українських лексичних запозичень у сучасній польській мові.