The image of the Alien in Stanisław Lem’s prose as presented in Solaris, The Star Diaries and Fables for Robots

Zagadnienie Obcego i obcości należy do jednego z najciekawszych analizowanych w badaniach literackich, antropologicznych, psychologicznych i socjologicznych. W pracy licencjackiej Obraz Obcego w prozie Stanisława Lema na przykładzie Solaris, Dzienników gwiazdowych i Bajek robotów zinterpretowano oraz opracowano koncepcyjnie to zagadnienie. W rozdziale pierwszym zostały zaprezentowane filozoficzne koncepcje Obcości, które zrodziły się w różnorodnych nurtach współczesnej humanistyki. W tym rozdziale zostały także przedstawione wybrane teorie etnograficzne; szczególnie inspirujące były tezy dotyczące dychotomii „swój-obcy” oraz tworzenia stereotypowego obrazu Obcego, instrumentalnego w budowaniu samoświadomości. Rozdział drugi pracy poświęcony został stanowi badań. Omówiono prace teoretyków literatury, przede wszystkim polskich, zajmujących się analizą oraz interpretacją motywu obcości i Obcego w twórczości Stanisława Lema. Trzeci rozdział i dwa kolejne poświęcono analizie obrazów Obcego w wybranych utworach Lema, w kontekście omówionych wcześniej koncepcji. Analizie Obcego w poszczególnych utworach towarzyszy opis sposobów ich przedstawiania przez autora.Różnorodne sposoby przedstawiania Obcego czy kontaktu ludzi z przedstawicielami cywilizacji pozaziemskiej w twórczości Lema pozwalają na wielość oraz wielopłaszczyznowość ich interpretacji. Obraz Obcego w Solaris zbadano, między innymi, w świetle współczesnych idei filozofii dialogu oraz teorii dotyczących stereotypu. Dzienniki gwiazdowe oraz Bajki robotów zostały zanalizowane zasadniczo pod względem fabuły, języka, stylu narracji, czy świata w nich przedstawionego.

The Alien/the Other and the Otherness is one of the most interesting concepts that are being contemporarily researched in the literary, anthropological, psychological and sociological studies. In the present dissertation images of the Alien have been interpreted and their conceptual structure has been outlined. In chapter one there are introduced philosophical concepts of the Other, developed in diverse fields of humanities. In the chapter were also included chosen ethnographic theories; particularly theories on a dichotomy “native-foreign” and theories on creating a stereotyped image of the Other which is instrumental in the construction of self-awareness.Chapter two of is devoted to the state of research. Works of literary critics, mainly Polish ones, which contained the analyses and interpretations the motif of the Other in the prose of S. Lem were presented and discussed. Chapters from three to five analyze the image of the Alien in selected Lem’s prose-works in the context of the theories introduced and discussed in chapter one. The analyses of the Alien is accompanied by the manners of their literary presentation by the Author. Diverse ways of describing the Alien or human contacts with representatives of extraterrestrial civilization allows for multiplicity and multidimensionality of their interpretations. Image of the Alien in Solaris was examined, among others, in the light of modern ideas taken from the philosophy of dialogue and chosen stereotype theories. The Star Diaries and Fables for Robots were studied mainly with regards of their narrative, plot. language, style of narration and the represented world.