Kobieta fatalna w wybranych powieściach amerykańskich w latach 30. XX wieku

Motyw kobiety zarówno czarującej, jak i niebezpiecznej istnieje od czasów niepamiętnych. Uosabia ona nie tylko nieodpartą pokusę i przemożne pragnienie, ale także strach przed nieznanym i zagrożenie wobec panującego porządku na świecie. Jej najbardziej krytycznym wcieleniem jest postać femme fatale. Ta piękna niszczycielka prowadzi mężczyzn do rozczarowania, nieszczęścia i upadku, a jej wpływ jest wysoce szkodliwy, a nawet śmiertelny.W niniejszej pracy zbadano motyw kobiety fatalnej, który osiągnął niebywałą popularność w literaturze amerykańskiej lat 30. XX wieku. Brigid O’Shaugnessy (Sokół Maltański), Temple Drake z (Azyl), a także Faye Greener z (Dzień Szarańczy) są wyjątkowymi przedstawicielkami tego motywu. Ich wizerunek w owych powieściach służy jako odzwierciedlenie burzliwego okresu w historii amerykańskiej, który był naznaczony przez liczne zmiany w społeczeństwie. Analiza w niniejszej pracy została oparta na teoriach z dziedziny historii, socjologii, psychologii, feminizmu, a nawet i filmu.W pierwszym rozdziale zdefiniowano pojęcie femme fatale wraz z uwzględnieniem jej najbardziej charakterystycznych cech. Ponadto, prześledzono pierwsze niebezpieczne kobiety, które wystąpiły w Biblii, folklorze żydowskim, a także mitologii, które mogą zostać potraktowane jako przykłady archetypicznych kobiet fatalnych. W rozdziale również opisano romantyczną wizję femme fatale w literaturze i malarstwie z tego okresu, jak i jej dekadencką interpretację u schyłku XIX wieku. Okazuje się, że kobieta fatalna ma wiele twarzy, jednakże, zawsze wzbudza pożądanie wraz ze strachem tylko po to, by ostatecznie siać spustoszenie. Niemniej jednak, jej postać zyskuje na popularności w niespokojnych i niepewnych czasach. W drugim rozdziale opisano ogólną sytuację w Stanach Zjednoczonych po pierwszej wojnie światowej. Prześledzono liczne kulturalne i społeczne zmiany, które wywarły niepojęty wpływ na amerykańską percepcję, i zmieniły ją w sposób nieodwracalny. Lista dramatycznych wydarzeń, które miały miejsce po zakończeniu wojny wydaje się nieskończona: burzliwe lata ’20, prohibicja i wielki kryzys w 1929 roku odebrały podstawowe poczucie bezpieczeństwa. Na domiar złego, Zygmunt Freud i jego teorie wszczęły seksualną swobodę w Ameryce. Narodziny emancypatki, tak zwanej „nowej kobiety” również dolały oliwy do ognia i wzbudziły niewyobrażalny zamęt w amerykańskim społeczeństwie, pogłębiając tym samym mizoginizm.W ostatnim rozdziale dokonano skrupulatnej analizy głównych bohaterek Sokoła Maltańskiego, Azylu i Dnia Szarańczy. Brigid O’Shaugnessy, Temple Drake i Faye Greener w sposób wyjątkowy personifikują postać kobiety fatalnej w powieści amerykańskiej lat 30. XX wieku. Nie tylko opisano ich wyróżniające się piękno, ale także zbadano wzorce zachowań. Zgłębiono również postawy tych bohaterek, doświadczenia życiowe i ich relacje z mężczyznami. Te kuszące niszczycielki nigdy nie wahają się wykorzystać swoich atrybutów, ażeby zmanipulować i sprowadzić na złą drogę bezbronnych bohaterów płci męskiej. Połączenie takich cech jak bujna seksualność, inteligencja, niezależność i bezwzględność zdaje się stanowić zagrożenie dla patriarchalnego ładu. Co więcej, owe bohaterki odzwierciedlają również panujący wówczas nastrój w Ameryce– wszechobecność kłamstw, zdrad, a także upadek dobrych, staroświeckich wartości.Celem niniejszej pracy jest wyjaśnienie fenomenu motywu kobiety fatalnej w powieści amerykańskiej lat 30. XX wieku. W pracy zilustrowano jej rozwój i przemianę z archetypu w jej bardziej współczesną wersję. Zachowawszy znamienne cechy kobiety niosącej zniszczenie i śmierć, Brigid, Temple i Faye symbolizują również moralny upadek Ameryki widzianej jako ziemię jałową. Można zatem założyć, że postać femme fatale po raz kolejny posłużyła jako kozioł ofiarny dla licznych, dramatycznych i niechcianych zmian, które miały miejsce po pierwszej wojnie światowej.

The figure of the alluring and dangerous woman has existed since time immemorial. Not only does she personify the irresistible temptation and the overwhelming desire but also the fear of the unknown and the threat to the world stability. Her most catastrophic vision is projected in the image and the concept of the femme fatale. This beautiful destroyer leads men to disappointment, misery and ruination and her influence is highly detrimental and even deadly. This thesis scrutinizes the figure of the femme fatale which rose to prominence in American novel of the 1930s. Brigid O’Shaughnessy of The Maltese Falcon, Temple Drake of The Sanctuary and Faye Greener of The Day of the Locust are interpreted as unique representatives of the fatal woman. It is argued that their portrayal in these novels serves as a reflection of the tumultuous period in American history which was marked by various changes in the attitude and the social structure. The examination is carried out through the use of various kinds of criticism since this thesis takes into consideration historical, sociological and psychological points of view as well as feminist and film theories. The first chapter defines the concept of the femme fatale and it enumerates her most prevalent characteristics. Moreover, it traces back the most archetypal versions of the deadly woman which can be found in the Bible, Jewish folklore and mythology. This section also investigates the Romantic alternations of the lethal woman both in the literature and the arts of that period as well as her decadent figurations at the turn of the nineteenth century. It is implied that the femme fatale has many faces; however, she always evokes desire and fear and eventually brings about destruction. Furthermore, it is demonstrated that her figure gains more popularity during troubled, uncertain times. The second chapter touches upon the general situation in America after the First World War. It describes numerous cultural and social changes which had a tremendous impact on the American consciousness. The list of the dramatic occurrences which took place after the Great War seems to be endless: the Roaring Twenties, Prohibition as well as the Great Depression deprived the American society of the most fundamental sense of security. On top of this, Sigmund Freud’s views sparked the sexual liberation. The rise of the emancipated New Woman only added fuel to the fire and caused an unspeakable turmoil in the American society, thereby escalating misogynistic attitudes. The last chapter thoroughly examines the lead heroines of The Maltese Falcon, The Sanctuary and The Day of The Locust. It is argued that Brigid, Temple and Faye are outstanding embodiments of the femme fatale in American novel of the 1930s. Not only is their beautiful physicality scrupulously analyzed but also their behavioural patterns. These beautiful female destroyers never hesitate to take advantage of their charms in order to manipulate and mislead the vulnerable male characters. Their attitudes, life experiences and relationships with men are carefully investigated too. It is stated that the amalgamation of qualities such as sexual allure, intelligence, independence and ruthlessness is thought to pose a threat to the patriarchal infrastructure. Moreover, it is also demonstrated that these women reflect America’s prevailing, decadent mood of that period.This thesis aims at explaining the prevalent occurrence of the femme fatale in American novel of the 1930s. It illustrates her development and transformation from the archetype to her twentieth-century representation. Having preserved the most emblematic qualities of the fatal female, Brigid, Temple and Faye also stand for America as a morally debauched wasteland. Therefore, one may assume that the figure of the femme fatale served once again as a scapegoat for numerous, dramatic and undesirable changes which took place after the World War I.