Metafory pojęciowe w wybranych polskich i angielskich baśniach i ich tłumaczeniach

W pracy przedstawiono analizę metafor pojęciowych w wybranych baśniach polskich i angielskich oraz ich przekładach. Dane wybrane do analizy obejmują baśnie z dwóch polskich tekstów źródłowych — Bajarz polski (1853) i Legendy i tajemnice Krakowa (2008) oraz z dwóch angielskich tekstów źródłowych — English Fairy Tales (1890) i Stories from England (1954). Celem pracy była analiza metafor pojęciowych w oparciu o teorię metafor pojęciowych przedstawioną przez Lakoffa i Johnsona (1980) w wybranych baśniach oraz porównanie metafor z ich tłumaczeniami w tekstach docelowych, aby ustalić, czy między metaforami SL i TL występuje przesunięcie koncepcyjne. Celem pracy było również sprawdzenie, jakie strategie dominują w tłumaczeniu metafor w analizowanych baśniach w oparciu o trzy perspektywy tłumaczenia metafor: opisową Van den Broecka (1981), preskryptywną Newmarka (1988, 1998) i kulturową Daguta (1976).Pierwszy rozdział skupiony jest na baśni jako gatunku literackim, a także na charakterystyce literatury dziecięcej i jej przekładzie. W rozdziale uwzględniony jest opis języka i stylu w literaturze dziecięcej oraz w starszych i nowszych baśniach. Autorka pracy opisuje także różne strategie tłumaczenia literatury dziecięcej. Drugi rozdział dotyczy historii metafory od starożytności do współczesności. Przedstawione są podstawy teoretyczne w tłumaczeniu metafor. Rozdział trzeci poświęcony jest analizie wybranych przykładów metafor pojęciowych z polskich i angielskich baśni i porównaniu ich z ekwiwalentami w tłumaczeniu.

This study presents an analysis of conceptual metaphors in selected Polish and English fairy tales and their translations. The data chosen for analysis include tales from two Polish source texts – Bajarz polski (1853) and Legendy i tajemnice Krakowa (2008), and from two English source texts – English Fairy Tales (1890) and Stories from England (1954). The aim of this thesis was to examine the conceptual metaphors in the fairy tales through the lens of the Conceptual Metaphor Theory proposed by Lakoff and Johnson (1980), and to compare the metaphors with their equivalents in the target texts in order to find out whether a conceptual shift occurs between the metaphors of the SL and the TL. Another aim of the study was to determine which strategies are most common in translating metaphors in the selected fairy tales, based on three perspectives of metaphor translation: Van den Broeck’s (1981) descriptive theory, Newmark’s (1988, 1998) prescriptive perspective and Dagut’s (1976) cultural approach.The first chapter focuses on fairy tales as a literary genre, as well as on the characteristics of children's literature and its translation. Included in the chapter is a description of language and style in children's literature and in older and more recent fairy tales. The author also describes various strategies for translating children’s literature. The second chapter is concerned with the history of metaphor from antiquity to the present day. The theoretical background in translating metaphors is presented. The third chapter is devoted to the analysis of selected examples of conceptual metaphors from Polish and English fairy tales and comparing them with their equivalents in translation.