Kulturowe aspekty przekładu audiowizualnego na przykładzie "Księżniczki Mononoke" Studia Ghibi

Przekład audiowizualny (inaczej AVT od angielskiej definicji audiovisualtranslation) jest wciąż relatywnie nową dziedziną nauki, której historia jest ściśle związanaz historią obrazu ruchomego i tak zwanych mediów masowych. Z początku badacze niebyli pewni, jak nazwać nowo rodzącą się dziedzinę, gdyż każdy kolejny ukuty termin byłalbo zbyt wąski pojęciowo, albo zbyt ogólny. Udało się w końcu wyróżnić kilka typówprzekładu audiowizualnego, w tym te obecnie najpowszechniej używane jak dubbing oraznapisy. Mimo zalet mają one jednak również swoje wady związane z kosztami, prędkościąklatek obrazu pozwalającą na komfortowe czytanie napisów lub ograniczoną liczbąaktorów głosowych.Dzięki różnicom kulturowym w porównaniu do Zachodu Japonia jest doskonałymprzykładem na przestudiowanie aspektów kulturowych przekładu audiowizualnegoobecnych w produkcjach takich jak anime. Historia tłumaczeń w Japonii sięga trzeciegowieku naszej ery i rozpoczyna się od przekładów chińskiej i koreańskiej literatury, doktórej później dołączyły dzieła sprowadzane przez Portugalczyków i Holendrów, anastępnie również i literatura amerykańska. Z początku Japończycy bardziej cenili sobiepraktyczną stronę sprowadzanych dzieł i płynącą z nich wiedzę, z czasem jednak zaczęlirównież doceniać jej wartość estetyczną.Obrana za przykład „Księżniczka Mononoke” produkcji Studia Ghibli służy zaźródło mające podkreślić aspekty japońskiej kultury przysparzające trudności tłumaczom,takie jak język związany z pozycją jednostki w hierarchii społecznej lub scenypozostawione domysłom widza. Na podstawie analizy angielskiego oraz polskiegotłumaczenia tego filmu można wysnuć wniosek, że zachodnia widownia nie skupia się wrównie wysokim stopniu co widownia japońska na wizualnej części filmu oraz że wtłumaczeniach skierowanych do zachodniego odbiorcy każda niedopowiedziana scenapowinna zostać dokładnie wyjaśniona dla lepszego zrozumienia przez widza.

Audiovisual translation (abbreviated to AVT) is still a relatively new field ofresearch which history is linked to development of the cinema and mass media. At thebeginning researchers were unsure of how to name the emerging area of study as eachconcocted term was too narrow or too general. Eventually, there have been a fewtranslation types distinguished, with subtitling and dubbing being the most popular ones;however, apart from advantages they also have their limitations and restrictions such as thefinancial cost, frame speed allowing for comfortable reading or a limited number ofdubbing actors.Due to its cultural differences in comparison to the Western countries, Japan is aperfect example to study cultural aspects of audiovisual translation present in productionssuch as anime. Beginnings of translation in Japan are rooted in the third century AD andstarted with Chinese and Korean literature, to be later followed by works imported by thePortuguese and the Dutch and lastly by the American literature. First the Japanese valuedthe practical side of foreign literature above all but after some time they also started toappreciate its aesthetic side.The case study chosen for this work, Princess Mononoke by Studio Ghibli, was asource used to indicate aspects of Japanese culture causing difficulties for translators, suchas language connected to societal status or scenes left for a viewer's presupposition. It canbe proved on this example that the Western audience do not focus as much on the visualpart of a production as the Japanese do and in translation for the Western languages everyunclear scene should be properly explained for a viewer's better comprehension.