Distribution of Monotropa hypopitys L. and Monotropa hypophegea Wallr. in the Polish Carpathians and in the Carpathian Foreland

W pracy przedstawiono wyniki badań nad rozmieszczeniem Monotropa hypopitys i M. hypohegea w Karpatach polskich i na ich przedpolu. Rodzaj Monotropa należy do rodziny Monotropaceae (dawniej Pyrolaceae) i obejmuje mikotroficzne i bezzieleniowe rośliny dwuliścienne. W Europie środkowej występują dwa taksony z tego rodzaju M. hypopitys i M. hypohegea, traktowane przez niektórych autorów jako odrębne gatunki lub jako podgatunki w obrębie M. hypopitys s. l.. Taksony z rodzaju Monotropa są zdecydowanie przywiązane do zbiorowisk leśnych, przede wszystkim do lasów szpilkowych z klasy Vaccinio-Piceetea, rzadziej liściastch z klasy Querco-Fagetea. W Polsce taksony te były dawniej wyróżniane w randze podgatunków, a w ostatnich latach, zgodnie z ujęciem zaproponowanym przez Mirka i in. (2002) w krytycznej liście roślin naczyniowych Polski, jako odrębne gatunki. Stan poznania rozmieszczenia M. hypopitys i M. hypohegea w Polsce jest ciągle jeszcze niezadowalający. Wynika to przede wszystkim z braku odpowiedniej liczby pewnych notowań, opartych na zrewidowanych przez specjalistę materiałach zielnikowych. W prezentowanej pracy zamieszczono kartogramowe mapy rozmieszczenia obu taksonów w polskiej części Karpat i na ich północnym przedpolu. Wykorzystano liczne dane zawarte w publikowanych florach z tego obszaru, wiarygodne dane niepublikowane z bazy ATPOL, a także zrewidowano dostępne materiały zielnikowe zgromadzone w zielniku Instytutu Botaniki i Ogrodu Botanicznego UJ oraz zielniku Instytutu Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie. W sumie zgromadzono ok. 147 stanowisk M. hypopitys s. str. i 33 stanowisk M. hypohegea. Na badanym obszarze, podobnie jak w całej Polsce, taksony z rodzaju Monotropa mają rozproszone zasięgi; taksonem zdecydowanie częściej spotykanym jest M. hypopitys s. str. Stanowiska tej rośliny koncentrują się na obszarach występowania acydofilnych zbiorowisk leśnych z klasy Vaccinio-Piceetea, znacznie rzadziej w miejscach występowanie ubogich, acydofilnych lasów z klasy Querco-Fagetea. Najwięcej stanowisk na przedpolu Karpat stwierdzono na Wyżynie Śląskiej, zaś w samych Karpatach w pasmach zachodniokarpackich, m. in. w Beskidzie Śląskim i Żywieckim, w pasmie Policy, na Orawie, w Gorcach i Beskidzie Sądeckim oraz w niższych położeniach Tatr i na Podhalu. Najwyżej położone stanowiska notowano w Tatrach i na ich przedpolu oraz w Bieszczadach Zachodnich. Znikoma liczba stanowisk M. hypohegea wskazuje, że jest to niewątpliwie takson znacznie rzadziej spotykany, na który należy zwrócić szczególną uwagę w przyszłych badaniach florystycznych. Dotychczas znane jego stanowiska są bardzo rozproszone na całym badanym obszarze. Niewielka liczba stanowisk M. hypohegea może wynikać także z faktu, że takson ten nie zawsze był należycie odróżniany, zwłaszcza w starszych opracowaniach florystycznych.

This project presents the results of the deployment of Monotropa hypopitys and M. hypohegea in the Polish Carpathians and their foreland. Type Monotropa belongs to the family Monotropaceae (formerly Pyrolaceae) and includes mycoheterotrophs and achlorophyllous dicotyledons. In Central Europe, there are two taxa of this kind hypopitys M. and M. hypohegea, considered by some authors as a separate species or a subspecies within M. hypopitys s.l.. Taxa of the genus Monotropa are strongly tied to forest communities, mainly coniferous forests of the class Vaccinio - Piceetea, less deciduous forests of Querco - Fagetea. In Poland, these taxa were previously highlighted in the rank of subspecies, and in recent years, according to the scene suggested by Mirka et al. (2002) in a critical list of Polish vascular plants, as a distinct species. The state of knowledge distribution hypopitys M. and M. hypohegea in Poland is still unsatisfactory. This is mainly due to the lack of a sufficient number of certain records, based on revised by an expert herbarium materials. In the present work includes distribution maps cartograms both taxa in the Polish Carpathians and the northern headland . Used much information contained in published floras of the area are used. They are reliable unpublished data from the database ATPOL, and revised the available materials stored in the herbarium of the Institute of Botany and the Botanical Garden and the herbarium of the Institute of Botany of Jagiellonian University. W. Shafer Academy of Sciences. In total, gathered around 147 positions M. hypopitys s.l. and 33 positions M. hypohegea. In the study area, as well as in Poland, taxa of the genus Monotropa have scattered ranges; taxon is far more common M. hypopitys s page touring the plants are concentrated in areas with acidophilous forest communities of the class Vaccinio - Piceetea, much less in where the presence of the poor, acidophilous forests Querco - Fagetea. Most positions in the foreland of the Carpathians was found in the Silesian Upland and in the same Western- Carpathians in bands, among others in Beskid Slaski and Zywiecki, in the range of Polica, in the Orava region, in Gorce and Beskid Sadecki and lower parts of the Tatras and Podhale . Uppermost position recorded in the Tatra Mountains and their foreland and in the Western Bieszczady . Negligible number of posts M. hypohegea shows that this is clearly a much less frequent taxon to which special attention in the future floral studies. It’s previously known views are scattered throughout the area. A small number of posts M. hypohegea may also be explained from the fact that this taxon has not always been properly distinguished, especially in older floral publications.