AMERICAN SERIAL KILLERS - THEIR CULTURAL PHENOMENON AND MOVIE IMAGE (BASED ON AMERICAN CINEMA)

We wstępie pracy postawiona zostaje teza, że pociąg do przemocy właściwy jest ludzkości od zarania dziejów, co we współczesnych czasach najpełniejsze odzwierciedlenie znajduje w amerykańskim kinie o seryjnych mordercach, którzy uzyskali w tym kraju status celebryckiej kultowości. Pierwszy rozdział traktuje o tym jakim człowiekiem jest seryjny morderca. Zaproponowane zostają możliwe definicje terminu jak i historia jego pochodzenia. Na podstawie naukowych badań z pogranicza kryminalistyki, psychologii i socjologii przytoczone zostają statystyki dotyczące powodów wkroczenia na drogę zbrodni, wspólnych cech charakterologicznych, sposobu wychowania, statusu społecznego itp., a także elementy wspólne przy samym popełnianiu zbrodnie: narzędzie, miejsce, organizacja. Drugi rozdział, główny trzon pracy, opisuje kolejno dziesięciu morderców, którzy odcisnęli największe piętno zarówno na historii Stanów Zjednoczonych, jak i ich kina. Ed Gein, Jeffrey Dahmer, John Wayne Gacy, Ted Bundy, David Berkowtiz, Dennis Rader, Dusiciel z Bostonu, Henry Lee Lucas, Aileen Wuornos i Zodiak opisani zostają najpierw za pomocą ich biografii, od dzieciństwa, przez przełomowe wydarzenia, które mogły popchnąć ich do zbrodni, przez przebieg ich morderczej kariery aż po wyrok skazujący lub śmierć. Następnie przedstawione zostają filmy o nich traktujące, ze szczególnym uwzględnieniem rozbieżności jakie powstają w ich wizerunku, w zależności od tego na co został położony nacisk: biografię, profil psychologiczny, czy też wpływ wywierany na otoczenie, a także sposób przemiany autentycznych wydarzeń w legendę tworzącą kulturowy fenomen. Zakończenie udowadnia tezę podsumowując jak ogromną część przestrzeni publicznej w Ameryce, stanowią różne punkty widzenia na historię jej najbardziej przerażających obywateli.

In the introduction appears a thesis, that attraction to violence accompanies the human king since the beggining, and in modern times is best shown in american serial killer cinema in which the killers have gained the status of celebrity cult. The first chapter is about what kind of a person a serial killer is. I propose several possible definitions of the term, as well as its origins. Based on study of criminology, psychology and sociology I hand the statistics about reasons of becoming criminal, common characteristics, way of being raised, social status etc., as well as common elements within the crime itself: the tool, the place, organizing. The second chapter, main part of the text descirbes ten of the most influential serial killers on both the history of United States and its cinema. Ed Gein, Jeffrey Dahmer, John Wayne Gacy, Ted Bundy, David Berkowitz, Dennis Rader, Boston Strangler, Henry Lee Lucas, Aileen Wuornos and Zodiac are described with their biography, since childhood, through most significant events that might have led them to crime, history of their murder streak until prison sentence or death. Then are presented movies about them, with special emphasis on the differences of their images depending if it's a bio-pic, a psychological portrait or the film about the influence on surroundings, as well as changing the real events into legend creating the cultural phenomenon. Ending proves the thesis summing up how huge part of american public spaces is filled with different views on its most terryfying citizens.