Literary agent. Character and status of profession in the Polish book industry in relation to European markets

Praca przedstawia zawód agenta literackiego – „nowego” uczestnika polskiego rynku książkowego. Celem wywodu jest ustalenie pozycji agenta względem pozostałych ogniw łańcucha wydawniczego w Polsce w zestawieniu z wybranymi rynkami europejskimi. W części pierwszej ukazano pokrótce historię prawa autorskiego – podstawowego obszaru działalności tegoż fachowca. W rozdziale drugim omówione zostały funkcje pełnione przez Organizacje Zbiorowego Zarządzania – podmioty wcześniejsze w stosunku do pierwszych agencji powstałych na terenie RP. Natomiast w sekcji trzeciej, będącej trzonem pracy, dokonano analizy specyfiki profesji oraz jej genezy. Tworząc rozdziały I i II, autorka korzystała zarówno z literatury przedmiotu, jak i materiałów umieszczonych na oficjalnych witrynach internetowych omawianych instytucji. W przypadku rozdziału III ze względu na wyjątkowo skromny zasób pisanych źródeł specjalistycznych, konieczne było także odniesienie się do wypowiedzi agentów – udzielonych mediom bądź samej autorce w drodze prywatnej korespondencji. Z poczynionych rozważań wyłania się konkluzja, iż zjawienie się agenta (istotnego jeśli idzie o profesjonalizację relacji ogniw, którym pośredniczy) w procesie wydawniczym świadczy o wysokim stopniu rozwinięcia rynku, jakkolwiek w Polsce agent nie posiada jeszcze respektowanej pozycji. Za takim wnioskiem przemawiają zaś kryterium historyczne, uwarunkowania społeczne oraz problematyczna sytuacja panująca w branży.

The work presents the profession of a literary agent – a „new” participant of the Polish book market. The purpose of the argument is to determine the agent's position in relation to the remaining links in the publishing chain in Poland in comparison with selected European markets. The first part briefly presents the history of copyright law – the basic area of ​​activity of this specialist. The second chapter discusses the functions performed by Collective Management Organizations - entities existing in prior to first agencies established in the Republic of Poland. However, in the third section, which is the core of the work, the specificity of the profession and its genesis were analyzed. While writing chapters I and II, the author used both the subject literature and materials placed on the official websites of the institutions in question. In the case of chapter III, due to the exceptionally modest stock of specialist sources, it was also necessary to refer to statements of agents themselves - given to the media or the author herself by way of private correspondence. From the considerations made, the conclusion emerges that the appearance of an agent (important for the professionalisation of the relationship of links mediated) in the publishing process shows a high degree of market development, although in Poland the agent does not yet have a respected position. Such a conclusion is supported by the historical criterion, social determinants and the problematic situation prevailing in the industry.